BAD <= BALD => BAL

Posted on UM-forum, 14 May 2012 - 05:01 PM

Outsmarting dr. Jensma and oldschool-etymology

English "BAD" <== Fryan "BALD" ==> Dutch "BAL(D)"

1) [124/04] Ljudgért's diary, ca. 300 BCE
THÀT BISÁWD.VS ÀND LIKT VS BALTO
[O+S p.169]
Dat verbaasde ons, en leek ons raar [slecht] toe
This astounded us, and seemed most extraordinary [bad to us]

2) [145/20]
VMBÉNE FOLGSTERE TO KJASANE THÉR TVÍVELIK WÉRE
THÉR HETH HJU BALD IN SJAN
[O+S p.197]
om een opvolgster te kiezen die twijfelachtig was
daar heeft zij kwaad ingezien
to choose a [successor that was] doubtful one
she thought would be very bad

3) [146/17]
ÀFRE GRÁTE FLOD ...
WÉRON FÉLO JUTTAR ÀND LÉTNE MITH EBBE UT.A BALDA JEFTA KWADE SÉ FORED
[O+S p.199]
Na de groote vloed ...
waren vele Jutten en Letten met de ebbe uit de Balda of kwade zee gevoerd
After the great flood ...
Jutlanders [Juttar] and Letlanders [Létne] [were driven] out of the Baltic, or bad sea

4) [162/14]
THISSA LOGHA SKIL ALLE BALDA FORSTA VRTÉRA
ÀND ALLE SKIN.FRÁNA ÀND SMÚGRIGA PRESTERA
[O+S p.119]
Deze vlam zal alle slechte vorsten verteeren
en alle schijnvrome en smerige priesters
that flame will destroy all bad princes
and [all] hypocritical [and] dirty priests

5) [203/26]
HJU ... TÁG SELVA A LINGEN THENE BALDA.SÉ
[O+S p.203]
zij ... toog zelve langs de Baltische zee
she ... went herself along the Baltic Sea

6) [208/05]
ALINGEN THÉRE KÁD FON THA BALDA.SÉ
[O+S p.251]
langs de kusten van de Baltische zee
along the coasts of the Baltic Sea

Footnotes Jensma (translated)

At fragment 1):
"from Hettema (1832) dictionary: 'Bael'; Ottema erroneously translated it as 'raar' (strange)"

At fragment 3):
"Baldic Sea - unclear etymology; Oldfrisian 'bald' = soon, and not 'bad'. This might be derived from the English 'bad' (?)."

Various Oldfrisian dictionaries

Wiarda (1786):
Bael ~ böse, ungerecht (bad, evil, unjust)

Hettema (1832):
Bael, bal, baal ~ kwaad, boos (bad, evil)

Richthofen (1840) only has 'bald(e)' in the meaning bold, daring, strong-spirited, swift; not in the meaning bad or evil

Hettema (1874) has left out bael, bal that he had in his 1832 edition, but he listed baelmond~ malus tutor (bad guardian or teacher). He also listed balde ~ terstond (immediately).

Halbertsma (1874):
Bal, baal ~ malus (bad, evil);
also several combinations, like bal-dedich (wanton, rebelious)

==>> conclusion: nowhere BALD with D in the meaning bad, evil

In WNT (Dictionary of Dutch Language) from 1895:

BAL ~ bnw.; thans in de algemeene taal geheel verouderd, maar gewestelijk nog bekend, ook in den vorm balt en in de afleiding balsch; het beteekent dan boos, driftig, of onrustig, of ook schuw (van vogels gezegd): aldus in het Friesch en in Noordhollandsche dialecten (zie halbertsma, Lexic. Fris. 166, bouman 5, boekenoogen 30 ). In het Westvlaamsch wordt gezegd ”mijne ooren slaan bal van al dat getier”, en de bo (de bo 76 [1873]) verklaart het met fr. assourdi. Het grondwoord ook hiervan is misschien de bekende stam balwo-: ags. bealu, slecht, enz.
Thans nog in de Samenst. afl. Baloorig, balsturig (zie die woorden).
Samenst. Baldaad (zie ald.).

In the same, under BALDAAD:

ook wel BALDDAAD gespeld (verg. BALDADIG) —, znw. vr., mv. baldaden. Eene samenst. met Bal (IV), en thans alleen nog bewaard in de afleiding baldadig; geen van die beide woorden zijn tot nog toe in het Mnl. aangewezen, maar wel het afgeleide baeldadicheit (zie eene plaats uit Wal. bij verdam 1, 512). Baldaad heeft misschien van den Oudgermaanschen tijd af bij ons bestaan: ohd. palotât, osaks. baludâd, ags. bealud᫦d (schade 38 a); noch in het Mndd. noch in het Mhd. schijnt het zeer gebruikelijk te zijn geweest. Doch het is ook niet onmogelijk dat het bij ons in de 16de en de 17de eeuw opnieuw uit baldadig is afgeleid. Thans verouderd.
http://gtb.inl.nl/iW...mmodern=baldaad

Now, a quick look at what Wiktionary says about the etymology of the English "BAD":

Middle English bad, badde (“wicked, evil, depraved”), probably a shortening of Old English bæddel (“hermaphrodite”) (cf. English much, wench, from Old English myċel, wenċel), from bǣdan (“to defile”), from Proto-Germanic *bad- (cf. Old High German pad (“hermaphrodite”)), from Proto-Indo-European *bʰoidʰ- (cf. Welsh baedd (“wild boar”), Latin foedus (“foul, filthy”), foedō (“to defile, pollute”)).
http://en.wiktionary.org/wiki/bad

What an incredible nonsense!

And now, Wikipedia about the Etymology of the Baltic Sea:

While Tacitus called it Mare Suebicum[2] after the Germanic people of the Suebi, the first to name it also as the Baltic Sea (Mare Balticum) was eleventh century German chronicler Adam of Bremen. The origin of the latter name is speculative. It might be connected to the Germanic word belt, a name used for two of the Danish straits, the Belts, while others claim it to be derived from Latin balteus (belt).[3] However it should be noted that the name of the Belts might be connected to Danish bælte, which also means belt.
http://en.wikipedia....wiki/Baltic_Sea

In other words, they don't have a clue.
~ ~ ~

In short:
Old-frisian/ Old-dutch "Bael" or "Bal" from the dictionaries is a bastardisation from BALD, which is also the origin of the English "bad", and indeed provides a plausible etymology for the Baltic Sea.

######

Etymologicum Teutonicae Linguae (1599) ~ Cornelis Kiliaan (1528-1607)

Bal. vetus holl. Malus, inutilis.
bal-daed. vetus. Malefactum, maleficium.
bal-daedigh. vetus holl fland. J. boos. Malus, maleficus.
bal-daedigh. rectius bald-daedigh. Audax.
Bald. vetus J. boude. Audax.
bald-daedigh. Audax, temerarius, praeceps.

Note:
'Vetus' means that even in 1599 the terms were considered oldfashioned.
'Audax' (Latin) can have a positive (1) as well as a negative (2) meaning:
1) bold, daring, audacious
2) reckless, brutal, rash

~ ~ ~

Pieter Hooft (1581-1647)

"Ha! dat zoo maghtigh een' meenighte (men maakt'er onlanx tweehondertduizent mannen af) smaak hebbende van 't bloedt en den buit, met heillooze Godvergeetenheit en helsche raazerye bezeeten, verwoedt door 't wroeghen haars gewissen, en 't verwachten der weederwraak, in deeze slaap, (als 't zoo heeten moet) yet anders dan versche vloekverwantschappen,balddaadt en landt bederf droomen zoude, zal my niemandt diets maaken." ~ Nederlandsche Historien p.153 (1642-1647)

"De Hartogh, ongewoon zoodaane ranken te dulden, vond nochtans niet naaders, dan hun eenigh geldt toe te schikken; met toezeg van voldoening, en vergiffenis der balddaadigheit." ~ Idem p.216

"Maar hy, wel darrende bestaan zyn' Majesteit te verkloeken, en de zelve eens voor al van haaren toeleg te versteeken, vond middel om zich van daar t'ontsteelen; ging tot Alva een' pleghtigh huwelyk, met zyn' nichte, dochter van Don Garsia de Toledo, voltrekken; en keerde daarnaa in zyn' gevankenis. Welke balddaadt te hoove oovergebraght zynde, en dat zy door aanraaden van zynen vaader gepleeght was; bande de Koning den Hartogh zelf in Uzeda, en hield hem daar, tot dat het oorlogh van Portugal opquam." ~ Idem p.342

"D'Ommelanders toonden zich gesmydigh; de Groningers gansch onrekkelyk: der wyze, dat de gezanten, naa 't spillen aller reedenen, tot het uyterst van hunnen last koomen moesten, en hun te verstaan gaaven, dat, 't en waar zy zich voeghden, de gemelde Staaten doen zouden 't geen zy noode deeden. 'T welk echter geen' vrucht, dan groote verbittering, baarde. Vorders bleef het tot Gent by den verhaalden oploop niet; maar de beroerte dier stadt deed heel Vlaandre schokken; mits d'aanstichters, geprikkelt +van 't gewisse zulk eener balddaadt, veyligheit in 't getal zochten, en de gebuursteeden ook aan hunne koorde te kryghen." ~ Idem p.547

"Hiermeede gaan zy af, lichten de sleutels der kerke van den Koster, en preeken daar noch voor middagh. Deezer maate was 't, dat alstoen de bandt der eenigheit kraakte en kracht leed, door de balddaad en reukeloosheit der geenen, die, geblinddoekt van eyghe liefde en goeddunkenheit, eer lange, 't gansche Landt, en zich zelve in den uitersten last braghten."~ Idem p.589

"Ende naa 't raamen van zeekren voet op 't stuk van Ruiskeveldt, tot behaaghen der gemaghtighden, als de regeerders meinden dat de zaamening te scheiden hadde, beginnen straatsteenen en geweer te wanken, met schreeuwen, dat deez de tydt was om voor 't geloof te vechten, en dat zy, wel zeeven teeghens een', nu zien wilden wie hen dwingen zouw. Onder andre balddaadigheden, werd den Amptman een' byl naa 't hooft geworpen. En 't stond'er geschooren om op een' grouwzaame bloedtstorting uit te koomen; mits de bezettelingen en Onroomsche poorters ook toeliepen, brandende om in den hoop te slaan." ~ Idem p.791

"Een' andren zwaay naamen de dingen tot Gent; daar Jan van Imbyze, hebbende 't zelfste voorneemen als de Prins van Chimay, dan 't zelfste ontzigh niet, nocht ook de stoffe eeven leenigh om ze naa zynen zin te kneeden, nochtans met geen' gelyke behendigheit te werke ging; maar in 't brouwen van verraadt, door ooverdwaalsche balddaadt en zyn' eighe reukeloosheit, verraaden werd." ~ Idem p.895

"Want het krysvolk houdende bezetting in die oorden, dreef, dat al de ingezeetenen, hier door, ten zwaarde ende vuure waaren oovergegeeven; zulx de soldaat met hun, naar zyn welbehaaghen, moght omspringen. Waar op bystere balddaadt, ooverlast, en kneeveling volghde, tot zwaare steurnis der Ridderschap en steeden van Ooveryssel, die, derhalven, hunne gemaghtighden, aan den Raadt van Staate ter oostzyde der Maaze, schikten, om te vertoonen dat zoodaanigh een besluit, en 't geene daar uit sproot, onchristelyk was; en te verzoeken, dat men van 't aangevangen werk afliete." ~ Idem p.949

Note: in earlier works (1626, 1627, 1635), Hooft spelled the word with one D. 

~ ~ ~

Jacobus Kok (?-1788)

"Dit staal eener zo verregaande balddaadigheid ging gepaard met een gerugt, dat deeze Grafplaats geheel zou vernield worden; dat, op den volgenden avond, eene bende Graauws, ten getale van driehonderd, ter voltooijing dier Grafschennisse, zou opdaagen." ~ Bijvoegzels op het Vaderlandsch Woordenboek (1748)

~ ~ ~

"Reizen van Jonas Hanway" (1755), vertaling uit het Engels door Izaak & Johannes Enschede en  Jan Bosch, stadsdrukkers resp. boekverkoper te Haarlem

"... hoe komt het dan, [...] dat de eerlykste man, en braefste krygsgebieder in een leger, verpligt is om zyn ampt te verlaten, wanneer hy geweigerd heeft in een tweegevegt te treden, al is hy daertoe uitgedaegd door een persoon, wiens domme onbezonnendheit hem koen maekt, of liever stout en balddaedig, en die dus eene strenge straf verdiende omdat hy de rust der maetschappye stoort?" (p.375)
and:
"... de geschiedenis van een Engelsch edelman, karsversch uit Parys gekomen, klagende over de balddadigheit der lakkaejen in London; en wenschende dat eenige derzelve van agter de koets hunner heeren geworpen wierden. Zyn vader, een meester van de groote wetenschap der vryheit, bestrafte hem door aentemerken, dat, schoon veele dezer knegts waerlyk zeer balddaedig waren, zulks een natuurlyk uitwerksel was van de vryheit op gemeene goederen; en dat de gemelde remedie erger dan de quael zou zyn: want hetzelfde gezag, 't welk de knegts om dusdanig misdryf van agter de koets wierp, den meester vanuit de koets mogt werpen. In tegenstelling van dit voorbeeld der misbruikte vryheit, stel ik debalddaedigheit der lakkaejen onder willekeurige magt: gelyk te Paris, daer de knegts deel aen 't gezag hunner heeren hebben; daer luiden van hoogen rang en ampte hun willekeurig gezag meedeelen aen hunne dienstboden; en daer de lakkaejen mogelyk veel erger zyn dan in London." (p.416)

~ ~ ~

Nederduitsch Taalkundig Woordenboek (1801) ~ Pieter Weiland (1754-1842)

Note 1): unchanged in 1826 edition
Note 2): under "Moeskoppen" (verb):
"Moeskoppen [...] Stroopen, vrijbuiten, het land afloopen. Men gebruikt het woord van balddadig krijgsvolk, dat de boeren knevelt."

~ ~ ~

Uitlegkundig Woordenboek op de Werken van Pieter Kz. Hooft (1825) ~ Het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten

Note:
"Intusschen vindt men op vele plaatsen balddaad geschreven, waar, volgens de voorgedragene onderscheiding, baldaadbeter zou voegen. [...] Eene enkele reis ook ontmoet men baldaad, waar men balddaad zou wachten. [...] In 't gemeen komt balddaad veel menigvuldiger voor dan baldaad."

~ ~ ~

"De laatste Heiden in Overijssel. ~ Men verklaarde van regeringswege de vagebonden vogelvrij. Dit was onder anderen in Overijssel het geval met de zoogenaamde Zigeuners of Heidens. Het is bekend dat de laatste Zigeuner in Overijssel in het laatste gedeelte der vorige eeuw, een oud onschuldig man, balddadig doodgeschoten werd door een boerenzoon." ~ De Navorscher (1862)

~ ~ ~

Franck's Etymologisch Woordenboek der Nederlandsche Taal (1912, 2e druk, naar bron 1892) ~ N. van Wijk

"baldadig [...] Balddadig is niet anders dan een verkeerde spelling, reeds in de 16e eeuw uitgedacht door etymologen, die het woord met het bij boud besproken adjectief combineerden."

~ ~ ~

Keur van Nederlandsche woordafleidingen (1911) ~ T. Pluim

"Balddadig is feitelijk ’t zelfde woord als ’t voorgaande [baldadig], maar men hield het eerste lid voor bald, boud. Dit bald komt afzonderlijk in onze taal niet voor, wel in ’t Duitsch, en bet. koen, stoutmoedig, dapper, snel (thans in de laatste bet. in ’t Hgd.). Het Oudnoorsche baldr bet. vorst (voor wien dapperheid een eerste vereischte is, dus de dappere bij uitstek), vandaar de godennaam Balder. Ook in Boudewijn (Baldewin) komt het woord nog voor: de moedige vriend."

~ ~ ~

Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal (1925) ~ J. Vercoullie

"balddadig - hetzelfde als baldadig, in een kunstmatige spelling door bijgedachte aan *bald = boud."

~ ~ ~

Nederlands Etymologisch Woordenboek (1971) ~ J. de Vries 

"baldadig [...] De reeds in de 16de eeuw opgekomen spelling balddadig berust op geleerde verbinding met het onder boudbesproken woord."

~ ~ ~

Een glossarium van zeventiende-eeuws Nederlands (1975) ~ H.D. Tjeenk Willink

"balddaad, slechte, snode, onrechtvaardige handeling"

~ ~ ~

Posted 15 May 2012 - 03:01 PM

Just something fascinating I ran into.

The then lord of the manor, Gilbert de Clare, gave the site in about 1142 to the medieval military monastic order of the Knights Templar, who were seeking ways of financing their role as guardians of the pilgrimage to the Holy Land. They built a town first recorded as "Baudac", later Baldac" (which led to modern day Baldock) - this was the medieval French name for Baghdad which was then the centre of the Muslim world;
http://www.baldockto...of-baldock.aspx

Posted 16 May 2012 - 01:03 PM

Otharus, on 14 May 2012 - 05:01 PM, said:

English "BAD" <== Fryan "BALD" ==> Dutch "BAL(D)"

Otharus, on 15 May 2012 - 02:25 PM, said:

"In 't gemeen komt balddaad veel menigvuldiger voor dan baldaad." 
(In general, 'bald-deed' is much more common than 'bal-deed')

To continue my study of the word BAL(D) as used in OLB, I will first return to the six fragments, of which four are helpful.

1) [124/04] Ljudgért's diary about the journey from India to Fryasland, written ca. 290 BCE
THÀT BISÁWD.VS ÀND LIKT VS BAL TO
Dat beseften wij, en leek ons boud/ slecht?
We 'besaw' (sensed) that and it appeared bold/ bad? to us.

2) [145/20] Koneréd's notes about Friso, written ca. 250 BCE
VMBÉNE FOLGSTERE TO KJASANE THÉR TVÍVELIK WÉRE THÉR HETH HJU BALD IN SJAN
om een opvolgster te kiezen die twijfelachtig was, daar heeft zij 'boud' (kwaad, risico?) in gezien
to choose a successor that was doubtful, she thought would be bad/ bold?

3) [146/17] as 2)
ÀFRE GRÁTE FLOD ... WÉRON FÉLO JUTTAR ÀND LÉTNE MITH EBBE UT.A BALDA JEFTA KWADE SÉ FORED
Na de grote vloed ... waren vele Juttar en Létne met eb uit de Balda of kwade zee gevoerd
After the great flood ... many Juttar and Létne were driven out of the Balda or bad/ angry sea with ebb

4) [162/14] Gosa's advice, written ca. 270 BCE
THISSA LOGHA SKIL ALLE BALDA FORSTA VRTÉRA ÀND ALLE SKIN.FRÁNA ÀND SMÚGRIGA PRESTERA
Deze vlam zal alle boude/ slechte? vorsten verteeren en alle schijnvrome en smerige priesters
that flame will consume all bold/ bad? kings and all hypocritical and filthy priests

Fragments 5) [203/26] and 6) [208/05] are both from an unnamed author who writes about Black Adel (ca. 50 BCE?). Both fragments have BALDA.SÉ (Balda, Baltic or Bold Sea), but are not helpful in finding out the meaning of BALD.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

This word can be discussed from two perspectives:

1) Assuming OLB is a 19th C. fabrication

From the dictionaries, only BAL, BAEL, BAAL was known to mean BAD or evil. Etymologists thought that the 16th century spelling "bald-daad" (meaning bold or evil deed) was erroneous.

Halbertsma had not included the spelling BALD in his Magnum Opus, the Lexicon Frisicum that was posthumously published in 1874 (see photo).

It makes the Halbertsma theory less credible.
Could Verwijs have come with this idea? I would leave that question to those who know more of his work than I do. My subjective opinion is that it is highly unlikely. OLB contains so many challenging and plausible etymologies, that if someone would have been so brilliant as to create all this, why would he have stayed anonymous? This is a question of psychology, and therefore hard to answer scientifically. One case like this may not mean much, but the many similar cases all put together make a strong case against the hoax-approach IMO. For now, I'll just add this one to the list.

2) Assuming OLB is a 13th C. Oldfrisian manuscript (or copy therof)

If BALD would indeed be a more original form of BAL, BAEL, BAAL (meaning bad, evil), it would explain the 16th C. spelling "bald-dadig", which has been argued to be wrong by etymologists for a few hundred years now. It might also explain the origin of the English 'bad'. And it could indeed offer an etymology for the Baltic Sea. It may have been a dangerous sea to sail. So either the sea could be seen as bad/ evil, or the ones who go there can be seen als bald. A link with the modern 'bald' would  be possible, as well as with the Nordic Baldr.

Like many OLB-suggested etymologies, it fits like a jigsaw puzzle peace in one of the many gaps in oldschool etymology. 

######

Posted 16 May 2012 - 02:54 PM

Abramelin, on 16 May 2012 - 02:18 PM, said:

Because one word, BALD, doesn't show up in Halbertsma's dictionary doesn't mean he didn't know about it. He may have left it out by mistake, and had he lived long enough, he would have added it in a second edition.

You should also not forget he hadn't even half finished the book.

The point is, that there are too many examples of this, to still fit the Halbertsma theory.

Also, early in his life he had said that it was his ultimate dream to make a dictionary (see biography on Knulhis site).
We can agree that if anyone would have made the OLB it would have been a hell of a job.
Why would he spend so much time on creating something to keep it a total secret and for which he would never be credited, while he could also have spent that time fulfilling his dream and finish that dictionary?
He just did not have time to do the things he wanted to do.
Why then, would he 'waste' so much time on this masterpiece and never even enjoy the fruits of it?

I know, it's only psychology.
Therefore, I will return to what I am good at. 

Posted 16 May 2012 - 04:59 PM

Abramelin, on 16 May 2012 - 03:31 PM, said:

Did he know of the word BALD? Yes:
Korte middelnederlandsche spraakkunst - Eelco Verwijs / 1867
http://books.google....balorig&f=false
He mentions BALD, on page 29 (or page 21 according to the scan numbering).

What he says there is that 'boud' evolved out of 'bald'.
That is common knowledge.

But that 'bald' would be the original version of 'bal, bael, baal' (meaning bad, evil) would have been revolutionary in the 19th century (I think it still is).

######

For the record, this is what the Baltic or East-Sea is called in various languages:

Note that the Finnish version means East Sea, while it's west for them.
Their Estonian neighbors say West Sea (in their language).