18 August 2013

Death - to die - to kill


related words and spelling variety in 86 OLB-fragments

(this was posted on UM-forum on 24 april 2013)

death (noun)
dood - dutch
tot - german
mort - french
DÁD [5,44,45,54,61,63,69]

dead (adjective)
dood - dutch
tot - german
mort - french
DÁD [35,51]

in combinations:
(they) SLOGON DÁD - slayed dead [7]
DÁD SÉDZA - to 'say' (declare) dead [25]

to kill (verb)
doden - dutch
töten - german
tuer - french
DÉJA [11,13,14,19,55,64]
TO DÉJANDE [2,6]
DÉJANDE - killing [23] (adjective)
(she) DÁDE - killed [3,6]
(they) HÉDE DÁD - had killed [65]

- - -

to die (verb)
sterven - dutch
sterben - german
mourir - french
STERVA [20,37,39,52]
STÀRVA [81]
(she,he) STURF - died [4,9,72]
(he) STURV - ,, [62]
(they) STURVON - died [60]
(he,she) IS/WAS STURVEN - has died [17,32,33,48,58,71,73,82]
(he) IS VRSTURVEN - ,, [44]
(she) WÉRE STÀRVANDE - was dying [27]

het besterven: to die of something
(she) BISTVRV.ET [51] - died (of) it

noun: someone who has died, a departed
VRSTURVEN (-E) [57]

- - -

to murder (verb)
vermoorden - dutch
ermorden - german
assassiner - french
MORDA [77]
VRMORDE [8]
MORTHJA [34]
(they) WRDON MORTH - were murdered [51]
(he) WÀRHT VRMORTH - was ,, [51]
(they) SIND MORTH - are ,, [76]

murder (noun)
moord - dutch
mord - german
MORD: murder [24]
MORT: ,, [38]
MORTH: ,, [85]
MORTH.DEDUN: murderdeeds [18]
MORT.SJOCHTICH: 'murderseeking' (bloodthirsty) [21]

- - -

killer, murderer
BÁNA [31]
BONAR - plur. [77,79]

- - -

slayn, killed
verslagen - dutch
VRSLÉJEN [44]
VRSLÉJANA - adj.plur. [67]

- - -

Euphemisms

to fall (die)
vallen - dutch
FALLA [66]
(she,he) IS/WAS FALLEN - has fallen [9,16,22,36,43,59,70,74,75,78,84]
(she) FALTH - falls [12]

to fell (kill)
vellen - dutch
FÀLLA [15]
(he) FELTH - fells [26]
(he) HETH FÀLAD - has felled [50]
(he) HÉDE FELAD - had felled [41]
(he) HÉDE FÀLETH - ,, [46]
(they) WRDON FÀLATH - were felled [47]
(they) WÉRON FELTH - ,, [86]
(he) WAS FELT - was felled [42]
HÀST FÀLAD - have you felled? [49]

bezwijken - dutch
to collapse (die)
SWIKA [10,38,68]
BISWIKE [80]
(they) SEND SWIKT - have died [58]

verdoen - dutch
to kill ('overdo')
(she/they) WAS/WRDON VRDÉN - was/were killed [28,40]
(he) HÉDE VRDÉN - had killed [56]
(we,they) VRDVA - kill [30]

ombrengen - dutch
to kill ('bring around')
OMBRENSA [53]
(she) WAS VMBROCHT - was killed [1]
(they) WRDON OMBROCHT - were killed [29]
(he) WARTH OM BROCHT - was killed [83]

- - -

Fragments
OLB page/ line: [xxx/yy]
Ottema/ Sandbach page: O-S p.xxx

1 [001/01]
THRITTICH JÉR ÀFTERE DÉI
THAT THJU FOLKSMODER VMBROCHT WAS

[O-S p.5]
Dertig jaren na den dag,
waarop de volksmoeder omgebracht was
Thirty years after the day
on which the Yolksmoeder was murdered


2 [002/06]
AN STÉD FON HJARA FENSENUM TO DÉJANDE
JEFTHA FRY TO LÉTANE

[O-S p.7]
in plaats van hunne gevangenen te dooden
of vrij te laten
instead of killing their prisoners,
or letting them go free


3 [007/17]
VMBE THA TÉDRA TO HELPÁNE.
DÁDE HJU THA STORA

[O-S p.15]
om de zwakken te helpen,
doodde zij de sterken
To help the weak
she would kill [killed] the strong


4 [007/22]
VPPET ENDE STURF HJA FON HIRTSÉR
VMBE THA BÀRN RA KWÁD

[O-S p.15]
ten laatste stierf zij van hartseer
over de boosheid harer kinderen
at last she died heart-broken [:of heartpain]
by the wickedness of her children


5 [007/25]
HJA TICHTEGADON EKKORUM
FON MÀM RA DÁD

[O-S p.15]
Zij betichteden elkander
van hunne moeders dood
They accused each other
of their mother's death


6 [007/32]
HWÉR LYDA ANNEN LAVWA MACHT TO DÉJANDE
THÉR DÁDE HJA . WEL TJÀN

[O-S p.15]
waar Lyda een leeuw doodde,
doodde zij wel tien
where Lyda killed one lion
she killed ten


7 [008/21]
EKKORUM SLOGON HJA VMB.ET MÀSTER.SKIP DÁD
[O-S p.15]
elkander sloegen zij om het meesterschap dood
they slew each other for the mastery [:mastership]

8 [008/27]
SACH HJU HJRA BÀRN EN FRYA.S VRMORDE
SÁ SWOL HJRA BOSM FON NOCHT

[O-S p.15]
zag zij hare kinderen een Fries vermoorden,
dan zwol haar boezem van genoegen
if she saw her children kill a Frisian,
her bosom swelled with pleasure


9 [008/31]
HJU STURF ANDA BLOM.TID FON HJRA LÉVA.
ÀND.T IS JETA TJVESTER HO HJU FALLEN IS

[O-S p.17]
Zij stierf in den bloeitijd van haar leven,
en het is nog duister hoe zij gevallen is.
She died in the bloom of her age [:life],
and the mode of her death [:how she is fallen] is [yet] unknown.


10 [011/23]
THA MODELÁSA SKILUN ÀMMAR SWIKA
VNDER HJARA AJN LÉD

[O-S p.19]
De moedeloozen zullen immer bezwijken
onder hun eigen leed.
those who give way to discouragement sink [:the despirited will always collapse]
under their burdens [own sorrow]


11 [013/03]
ALDULKERA GÀRS SKOLDE JVW DJAROSTA KVIK DÉJA
[O-S p.21]
zoodanig gras zoude uw kostelijkste vee dooden
It [such grass] would poison your [dearest] cattle

12 [015/12]
SAHWERSA HJU FALTH ÉR HJU.T DÉN HETH
[O-S p.25]
bijaldien zij sterft voor dat zij het gedaan heeft
should she die without having done so
[:if she falls before she has done it]


13 [018/19]
SÁ MOT MÀN HJA DÉJA
[O-S p.29]
dan moet men haar dooden
she must be killed [:so must one kill her]

14 [018/30]
SÁ MÉI MÀN HJA SKILDICH HALDA.
THA NAVT NI DÉJA

[O-S p.29]
dan mag men haar voor schuldig houden,
maar niet dooden
she must be considered [:so may one hold her] guilty,
but may not be put to death [:but not kill her]


15 [020/09]
THA BÁMA THÉRA NE MÉI NIMMAN NAVT FÀLLA
[O-S p.31]
Doch de boomen daarin zal niemand vellen
No one shall fell [the] trees [there]

16 [022/25]
IS THI KÉNING THRUCH THENE FYAND FALLEN
[O-S p.35]
Is de koning door den vijand verslagen [:gevallen]
If the king is killed by [:has the king fallen through] the enemy

17 [022/28]
IS.ER VPPA SIN TID OFGVNGEN
JEFTHA BINNA SIN TID STURVEN

[O-S p.35]
Is hij op zijn tijd afgetreden
of binnen zijn tijd gestorven
If he dies a natural death,
or if his period of service has expired
[:has he left in his time
or died within his time]


18 [026/22]
SA HWERSA THÉR ÉNMAN IS. THÉR.MÉTA ÀRG
THAT HI [...] MORTH.DEDUN DVAT

[O-S p.39]
wanneer daar een man is dermate boos,
dat hij [...] doodslagen pleegt
If any one should be so wicked
as to commit [...] murder [:that he does murder-deeds]


19 [026/27]
THÀT MÀN THENE DÉDER FATA
ÀND AN HJARA ÀJNWARDA DÉJA

[O-S p.41]
dat men den dader vatte
en in hunne tegenwoordigheid doode
the culprit shall be put to death
in the presence of the offended
[:that one catches the deeder
and kill (him) in their presence]


20 [029/17]
NÉI AL SIN WITHER.FÁRA
HETH HI THÀT LUK NOTEN
VMBE TO LINDA.HÉM TO STERVA

[O-S p.43]
na al zijne omzwervingen
heeft hij het geluk genoten
om te Lindahem te sterven
after all his wanderings
he had the happiness [:has enjoyed the luck]
to die at Lindahem


21 [031/17]
GÍRICH. HÁCH.FÁRANDE. FALSK.
VNKUS ÀND MORT.SJOCHTICH

[O-S p.47]
hebzuchtig, hovaardig [gierig, hoogvarend], valsch,
onkuisch en moordzuchtig
rapacious, haughty, false,
immoral, and bloodthirsty


22 [038/30]
THA NY.HELLÉNJA FALLEN WAS
[O-S p.57]
Toen Nyhellenia gestorven [:gevallen] was
When Nyhellenia died [:had fallen]

23 [040/09]
SWÉTE WINA MITH DÉJANDE FENIN
[O-S p.59]
zoete wijnen met doodend vergif
sweet wine with deadly [:killing] poison

24 [040/31]
THANA SEND HJARA STÁTA
IMMERTHE FVL TISPALT ÀND MORD

[O-S p.59]
dientengevolge zijn hunne staten
immer vol tweespalt en moord
therefore their states are
full of disputes and murder


25 [041/22]
SA MOT MÀN HIN DÁD SÉDZA
[O-S p.61]
dan moet men hem dood verklaren
he must be declared dead

26 [042/23]
THAT.I EN FRYA.S FELTH
[O-S p.61]
dat hij een Fries dood slaat [:velt]
as to kill a Frisian [:that he fells a Fryas]

27 [049/19]
TO MIDDEN THISRE STILNISE
FÀNG JRTHA AN TO BÉVANDE
LIK AS HJU STÀRVANDE WÉRE

[O-S p.71]
Te midden van deze stilte
begon de aarde te beven,
alsof zij stervende was.
In the midst of this stillness
the earth began to tremble
as if she was dying.


28 [052/26]
THÉR NAVT FLÍA MACHTON WRDON VRDÉN
[O-S p.75]
Die niet vlieden konden, werden gedood.
All who could not flee away were killed.

29 [054/07]
THÁ THENE MÁGÍ FORNOM
HO SIN LJVD AL OMBROCHT WRDON

[O-S p.77]
Toen de Magy vernam,
hoe zijne manschappen overal omgebragt werden
When the Magy heard
how his forces had been utterly defeated [:were all killed]


30 [054/17]
SÁ HWERSA WI EKKORUM TO THA HÀLTE VRDVA
SÁ SKILUN THA WILDA SKET HÀRDAR KÉMON
ÀND VS ALGÁDUR VRDVA

[O-S p.77]
bijaldien wij elkander voor de helft vermoorden,
dan zullen de wilde schaapherders komen
en ons allen vermoorden
if we kill half our numbers in fighting with each other,
then the wild shepherds will come
and kill all the rest


31 [063/11]
THRVCH SIN VNTOCHT ÀND HÁCH.FÁRENHÉD.
IS ER VAKEN THENE BÁNA SINRA NÉISTA SIBBA WRDEN

[O-S p.89]
door zijn ontucht en zijne hoovaardigheid
is hij vaak de moordenaar zijner naaste bloedverwanten geworden
in his lewdness and his pride
is only fit to murder [has he often become the murderer of] his nearest relations


32 [064/28]
MEN MIN.ERVA HETH AL.ET FOLK BIHEXNATH.
JES BIHEXNATH FRJUNDA.
IVIN AS AL VS FJA THÀT LÀSTEN STURVEN IS.

[O-S p.91]
Maar Minerva heeft al het volk behekst,
ja behekst, vrienden,
even als al ons vee, dat laatst gestorven is.
but Min-erva has bewitched all the people
— yes, bewitched, my friends —
as well as all our cattle that died lately


33 [072/07]
THÁ. HEL.LÉNJA JEFTA MINERVA STURVEN WAS
[O-S p.101]
Toen Hellenia of Minerva gestorven was
When Hellenia or Min-erva [had] died

34 [073/28]
SÉKROPS THAM NAVT NE HILDE NI
FON MORTHJA NOR FON HOMMELJA

[O-S p.103]
Cecrops die niet hield
van moorden noch van verwoesten
Cecrops, who had no inclination
towards murder or devastation


35 [074/29]
VMBER DÁD JEFTA LÉVAND TO FÁTANE
[O-S p.105]
om hen dood of levend te vatten
to catch them, dead or alive

36 [077/12]
MEN ASER FALLEN WAS
[O-S p.107]
Maar toen hij gestorven [:gevallen] was
[but] When he died [:had fallen]

37 [083/11]
OWERS SKOLDER VNDER FÉLO WÉJA STERVA LÉTA
[O-S p.115]
anders zoude hij haar onder vele smarten laten sterven
or he would let her die a painful death [under many pains]

38 [083/30]
THI ALLE SKILUM THRVCH MORT SWIKA
[O-S p.115]
Die allen zullen door moord bezwijken
They shall all fall by murder

39 [084/19]
TO THA LESTA SKIL THÀT FENINIGE KWIK THÉR VP ÁSA
ÀND THÉROF STERVA

[O-S p.117]
Ten laatste zal het vergiftige gedierte daarop azen
en daarvan sterven.
At last the poisoned animals shall eat it,
and die of it.


40 [085/13]
NÉI THAT THA MODER VRDÉN WAS
[O-S p.117]
Nadat de Moeder vermoord was
After the murder of the mother [was killed]

41 [086/10]
THENE DÉNEMARKER THÉR THENE FIN FELAD HÉDE
[O-S p.119]
de Denemarker, die den Fin geveld had
the Dane who had cleft the head of [felled] the Finn

42 [087/24]
NÉI THÀT NE MÁGÍ FELT WAS
[O-S p.123]
Nadat de Magy verslagen [:geveld] was
After the Magy was killed [:skinned]

43 [088/18]
LJUD.GÉRT THAM KÉNING THÉR HÉMESDÉGA FALLEN IS
[O-S p.123]
Liudgert de koning die onlangs gestorven [:gevallen] is
Liudgert, the king who had lately died [:fallen]

44 [090/01]
TWÍJA THRITICH DÉGA NÉI MÀM HIRA DÁD
HETH MÀN ADEL.BROST MIN BROTHER VRSLÉJEN FONDEN VPPA WÀRF.
SIN HAWED SPLIT ÀND SINA LITHNE UT.ÉN HRÉTEN.
MIN TÁT THÉR SIAK LÉIDE IS FON SKRIK VRSTURVEN.

[O-S p.125]
Tweeëndertig dagen na moeders dood,
heeft men Adelbrost mijn broeder verslagen gevonden op de werf,
zijn hoofd gespleten, en zijne leden uiteengereten.
Mijn vader, die ziek lag, is van schrik gestorven.
Two-and-thirty days after my mother's death
my brother Adelbrost was found murdered [:slayn] on the wharf,
his skull fractured and his limbs torn asunder.
My father, who lay ill, died of fright.


45 [090/15]
ÀFTER MÀM ÀND BROTHERIS DÁD
[O-S p.127]
Na den dood van mijne moeder en mijn broeder
After the death of my mother and my brother

46 [092/30]
KIRT ÀFTER HÉDE ANNEN VSERA BODNE SIN MAKKER FÀLETH
[O-S p.129]
Kort daarop had een van onze boden zijn makker geveld.
Shortly afterwards one of our messengers killed [:felled] his comrade.

47 [095/15]
THA RÁWAR WRDON FÀLATH ÀND FENSEN
[O-S p.133]
De roovers werden geveld en gevangen.
the pirates [robbers] were made prisoners [felled and caught]

48 [095/17]
IN FENIN WAS SIN PINT DIPTH
ÀND THÉROF IS HJU STURVEN

[O-S p.133]
De pijlspits [:punt] was in vergif [:venijn] gedoopt
en daaraan stierf zij.
... poisoned it [in poison the tip was dipped],
and she died of it


49 [112/09]
HÀST NACH NÉNE FÀLAD
[O-S p.153]
hebt gij er nog geen geveld?
Have you ever killed any of them? [:you haven't felled one yet?]

50 [112/20]
EN DIAR THÀT ER FÀLAD HETH
[O-S p.153]
een dier, dat hij geveld heeft
some animal that he has killed

51[114/30]
INNA GLUPPA WRDON THA FRODA MÀNNISKA MORTH.
THET ALDE FÁMK [...] WÀRTH DÁD FVNDEN IN.EN GRUPE.
MIN TÁT [...]
NACHTIS WÀRHT.ER IN SIN HUS VRMORTH.
[...] MIN MÀM BISTVRV.ET

[O-S p.159]
In ’t geheim werden de brave menschen vermoord.
Het oude vrouwtje [...] werd dood gevonden in een gruppel.
Mijn vader [...]
Bij nacht werd hij in zijn huis vermoord.
[...] Mijne moeder bestierf het.
[the] good people were secretly murdered.
The little old woman [...] was found dead in a ditch.
My father [...]
He was murdered in the night in his own house.
[...] My mother died of it.


52 [121/10]
THA ORA SKOLDE RÉDER STERVA WILLA
[O-S p.167]
de anderen zouden liever willen sterven
the others would sooner [rather want to] die

53 [122/19]
HI WILDE THA SALT.ATHA THRVCH SIN AJN FOLK OMBRENSA LÉTA
[O-S p.167]
hij wilde de soldaten door zijn eigen volk laten ombrengen
[he] wished his own people to kill the soldiers
[:he wished to let the soldiers be killed through his own folk]


54 [124/22]
AFTER SIN DÁD
[O-S p.171]
Na zijn dood
After his death

55 [126/31]
MIN JOI WIL MI DÉJA
[O-S p.173]
mijn man [:lief] wil mij dooden
my husband [:joy] will kill me

56 [131/08]
THENE MÁGÍ FLUCHTE HINNE.
MÀN FAND SIN LIK.
HI HÉDE SIN SELF VRDÉN.

[O-S p.179]
De Magy vluchtte weg,
men vond zijn lijk,
hij had zich zelf omgebracht
The Magy fled,
and [one found] his corpse was found
where he had killed himself.


57 [132/21]
HWERSA IMMAN EN BYLD MÁKATH ÀFTER ÉNNEN VRSTURVEN
ÀND THET LIKT SÁ LÁWATH HJA
THÀT THENE GÁST THES VRSTURVENE THÉR INNE FÁRATH

[O-S p.181]
Wanneer iemand een beeld maakt naar een afgestorvene
en het gelijkt, dan gelooven zij,
dat de geest des overledene daarin vaart.
When they make a statue of a dead person
[and it resembles,] they believe
that the spirit [:ghost] of the departed enters into it


58 [133/18]
SONT 100 ÁND 8 JÉR IS HI THENE ÉROSTE FON SIN FOLK
THÉR FRÉDSUM STURVEN IS.
ALLE OTHERA SEND VNDERA SLÉGA SWIKT

[O-S p.181]
Sints honderd en acht jaren is hij de eerste van zijn geslacht,
die vreedzaam gestorven is;
alle anderen zijn onder de slagen bezweken
Since 108 years he is the first of his race [:folk]
who died a peaceable death [peacefully];
all the others died by violence [:under slays]


59 [134/12]
THA GOSA.MAKONTA FALLEN IS
[O-S p.183]
toen Gosa-Makonta gestorven is [:gevallen was]
When Gosa Makonta [had] died [: fallen]

60 [135/05]
VNDER THESSE ARBÉD
WRDON HJA GRÉV ÀND STRÀM ÉR HJA JÉRICH WÉRON
ÀND STURVON SVNDER NOCHTA

[O-S p.183]
Onder dezen arbeid
werden zij grijs en stram eer zij oud [:volwassen?] waren
en stierven zonder genot
Under this treatment [work, slavery]
they grew gray and old before their time [:before they were 'yeary'],
and died without any enjoyment


61 [137/07]
TO THER DÁD SEND HJA FRJUNDA BILÉWEN
[O-S p.187]
tot den dood toe zijn zij vrienden gebleven
they remained friends till death

62 [138/20]
THÁ JES.VS ALSA TWILIF JÉR OMFÁREN HÉDE STURV ER
[O-S p.189]
Toen Jessos [:Jes-us, 'Ja-ons'] zoo twaalf jaren rondgereisd had, stierf hij
When Jessos [:Yes-us] had thus travelled for twelve years he died

63 [138/30]
GVNGON THA FALXA PRESTERA NÉI.T LÁND SINRA BERTA
SIN DÁD AVBÉRA

[O-S p.189]
gingen de valsche priesters naar het land zijner geboorte,
om zijn dood bekend te maken
the false priests went to the land of his birth
to make his death known


64 [139/25]
SÁ LÉRDON HJA
THÀT MÀN ALLE SINA TOCHTA DÉJA MOSTE

[O-S p.189]
zoo leerden zij
dat men alle zijne hartstochten [:tochten, gedachten] dooden moest
they taught
that men should stifle [:kill] their passions


65 [140/01]
VMB FORTH TO BIWISANA
THÀT HIA AL HJARA TOCHTA DÁD HÉDE
NAMON HJA NÉNE WIWA

[O-S p.189]
om voorts te bewijzen,
dat zij al hunne zinnelijke lusten gedood hadden,
namen zij geene vrouwen
[to furthermore prove]
that they had overcome [:killed] all sensual feelings [:lusts],
they took no wives


66 [141/29]
SAHWERSA IK FALLA MACHTE
ÉR IK FOLGSTER NOMATH HÉDE

[O-S p.193]
zoo ik sterven [:vallen] mocht,
eer ik eene opvolgster benoemd heb
if I [would] die [:fall]
before I have named a successor


67 [142/11]
SÁ FÉLO LÉD SKIL HJU BRODA.
THÀT JRTHA.T BLOD ALGÁDVR NAVT DRINKA NE KÀN.
FON HJRA VRSLÉJANA BERNUM.

[O-S p.193]
Zoo veel leed zal hij broeden,
dat Irtha [al] het bloed niet zal kunnen drinken
van hare verslagene kinderen.
It will breed so much mischief [:suffering]
that Irtha will not be able to drink [all] the blood
of her slain children.


68 [142/19]
RJUCHT ÀND FRYHÉD SKILUN SWIKA
ÀND WI MITH THAM

[O-S p.193]
Vrijheid en recht zullen bezwijken
en wij met haar.
Freedom and justice shall be overcome [:justice and freedom will collapse],
and we with them.


69 [143/07]
ÀFTER TÁT.HIS DÁD
BEN IK TO SINA FOLGAR KÉREN

[O-S p.195]
Na mijn vaders dood
ben ik tot zijn opvolger gekozen.
After my father's death
I was chosen as his successor.


70 [145/05]
THÁ GOSA FALLEN WAS
[O-S p.197]
Toen Gosa gestorven [:gevallen] was
When Gosa [had] died [:fallen]

71 [150/17]
WILHEM IS KIRT AFTER STURVEN
[O-S p.203]
Wilhem is kort daarna gestorven
Wilhem died shortly afterwards

72 [153/32]
THA FRISO BI FJUWERTICH JÉR
ET STÁVEREN HUSHALDEN HÉDE STURF.ER

[O-S p.209]
Toen Friso bij de veertig jaren
te Staveren had huis gehouden, stierf hij.
When Friso had been [:'held house']
nearly forty years at Staveren he died.


73 [154/16]
THÀT.ER STURVEN IS
SVNDER THÀT ER KÀNING WÉRE

[O-S p.209]
dat hij gestorven is
zonder dat hij koning was
that he died
without becoming king


74 [155/08]
AS SIN TÁT FALLEN WAS
[O-S p.209]
toen zijn vader gestorven was
when his father [had] died [:fallen]

75 [155/21]
MEN ALSA RING SIN TÁT FALLEN WAS
[O-S p.211]
zoodra zijn vader gestorven was
but as soon as he [:his dad] was dead [:had fallen]

76 [156/27]
THA SIND THÉR VNWARLINGA FJUWER SKALKA MORTH
ÀND NAKED UTEKLÁT

[O-S p.211]
zijn er onverhoeds vier knechten vermoord
en naakt uitgekleed
four of their servants were suddenly murdered
and stripped [naked]


77 [156/32]
THA BONAR THÉR THÀT DÉN HÉDE WÉRON TWISK.LÁNDAR
THÉR JUDDÉGA DRIST WÉI OVIRA HRÉNA KVMA
TO MORDA ÀND TO RÁWANDE. 

[O-S p.211]
De moordenaars die dat gedaan hadden, waren Twisklanders,
die heden ten dage stoutweg over den Rijn komen
te moorden en te rooven.
The murderers that had committed [done] this crime were Twisklanders,
who had at that time audaciously crossed [:come over] the Rhine
to murder and to steal.


78 [158/08]
ALSA RINGEN FRISO FALLEN WAS
[O-S p.215]
zoodra Friso gestorven was
as soon as Friso was dead [:had fallen]

79 [165/11]
THISA MINSKA SIND WÉRENTLIK ÍRA BONAR
[O-S p.223]
Deze menschen zijn wezenlijk wilde moordenaren
These people are really savage murderers

80 [165/22]
THET MACH NIT VRLETTA
THAT THÉR BIHWILA THUSANDA BY THUSANDA
THRVCH HONGER BISWIKE

[O-S p.223]
dit kan niet beletten
dat daar bijwijlen duizenden bij duizenden
van honger bezwijken
this does not prevent
the people from dying [that there at times thousands by thousands
collapse] of hunger


81 [166/25]
IS MON THÉR FON BYTEN.
SÁ MOT MON STÀRVA

[O-S p.225]
Is men daardoor gebeten
zoo moet men sterven
Any one who is [one] bitten by them
is sure to [so must one] die


82 [168/21]
KONE.RÉD MIN ÉM IS NIMMER BOSTIGJATH
ÀND ALSA BERNLÁS STURVEN

[O-S p.227]
Konereed mijn oom is nooit getrouwd geweest
en alzoo kinderloos gestorven.
[Koneréd,] My uncle, not having [:has never] married,
left no children [:and thus died childless].


83 [191/11]
THI JENA THAM THÉR NAVT FAR BUGJA NILDE
WARTH OM BROCHT JEFTHA AN KÉDNE DÉN

[O-S p.231]
degene die daar niet voor buigen wilde,
werd omgebracht of in ketenen gedaan.
those who would not bow down to them
were either killed or put in chains


84 [195/18]
THÁ SIN TÁT FALLEN WAS
[O-S p.235]
Toen zijn vader gestorven was
When his father [had] died [:fallen]

85 [200/30]
ALSA WAS THRVCH THA FÍANSKIP
THÉRA FÁMNA ÀND THÉRA GOLUM.
FAITHE ÀND TWIST IN OVIR THÀT BERCH.LAND KVMEN
MITH MORTH ÀND BROND.

[O-S p.241]
Alzoo was door de vijandschap
der Maagden en der Golen
veete en twist over het Bergland gekomen
met moord en brand.
Thus through the enmity
of the maidens and the Gaul's,
hatred and quarrelling spread ever the mountain country
with lire and sword [:murder and fire].


86 [207/30]
WÉRON SEX THRVCH BUK.PIN FELTH
[O-S p.249]
werden zes door buikpijn gedood [:geveld]
six died of colic [:were killed by bellypain]

~

just a thought...

STER-VA = to go to a star?
(French: il va = he goes)
OLB p.9: SJAN DAL FON THINRE WAKSTAR AND WÉN
OLB p.10: THA HJA NÉI MODER OM.SAGON WAS HJU AL.LANG VPRIRA WAKSTAR 

14 August 2013

SMÜGRIG = creepy

One of my main fascinations about the OLB is its language.
Whether genuine (which I believe) or reconstructed, it has helped me to better understand the origins, evolution and degeneration of my own language (and dialect) as well as some other.
Today I discovered an improvement on all existing translations that I know.

The word SMÜGRIG is used twice, in "Gosa's counsil".
It was translated by Ottema, Sandbach and Wirth as smerig/ dirty/ schmutzig.

[161/17]
THJU TÁLE THÉRA KÀLTANA.FOLGAR IS THRVCH THA SMÜGRIGE GOLE VRDERVEN
[Ottema & Sandbach p.219]
de taal der Keltana volgers is door de smerige Golen verdorven
the language of the followers of Kaltana has been spoiled by the dirty Gauls
[Wirth p.115]
die Sprache der Keltana-Folger ist von den schmutzigen Golen verdorben

[162/14]
THISSA LOGHA SKIL ALLE BALDA FORSTA VRTÉRA ÀND ALLE SKIN.FRÁNA ÀND SMÜGRIGA PRESTERA
[O+S p.219]
Deze vlam zal alle slechte vorsten verteeren en alle schijnvrome en smerige priesters
that flame will destroy all bad princes and hypocritical dirty priests
[Wirth p.116]
Diese Flamme wird alle bösen Fürsten und Scheinfrommen und schmutzigen Priester verzehren

(Jensma 2006 also has "smerig".)

"Smerig" (dirty, filthy, greasy), seems to be related to smeer (grease, butter) en smeren (smear).
See etymologiebank.nl/smerig and gtb.inl.nl/smerig

First I considered a relation to "smuigerig": walmend, broeierig (smoky, muggy)...
gtb.inl.nl/smuigerig


Renovated 19th century 'smuiger' (ornamental fireplace) in farm
'De Moor' in Zuidermeer, Westfriesland. (Source: Westfries Genootschap)

But when I checked the Oldfrisian dictionaries, I found a more plausible (imo) explanation:

Wiarda (1786)
smugen - kriechen, sich schmiegen (creep, crawl, nestle)

Hettema (1832)
smuga, smoegje - smeeken, laag zijn, kruipen (beg, be low, creep)

Norsk:
smug - alley (steeg)
i smug - stealthy, secretly, on the sly (tersluiks, heimelijk, stiekem)
smughandel - black market, smuggle (sluikhandel)
smugle - to smuggle (smokkelen)

[added 30-10-'21: see Köbler: smuch, smuga]
 
The dutch smeken (to beg) and the german schmeicheln (to flatter, adulate) also seem to be related.

Interestingly, oldschool etymologies of these words do not mention any relation yet to the oldfrisian word.

Conclusion:
creepy/ kruiperige/ kriecherische GOLE & PRESTERA!

11 August 2013

SUSTER


zuster - nederlands
sister - engels
schwester - duits
søster - deens, noors
syster - zweeds
systir - ijslands
сестра - russisch, ukraïens, bulgaars, servisch
сястра - wit-russisch
siostra - pools
sestra - tsjechisch, slowaaks, sloveens, bosnisch

1 [008/20] Finda
FON HJARA SUSTERUM LÉTON HJA.RA THJANJA 
[Ottema p.15]
Zij lieten zich bedienen van hunne zusteren

2 [126/24] Ljudgert

DÉDE ALÉN MITH HIM AS.ER MITH THAMHIS SUSTER DÉN HÉDE
[Ottema p.173]
deed met hem eveneens, als hij met zijne zuster gedaan had

3 [159/08] Gosa's Raad

ALSA RING THÉR MONG VSA HALF SUSTERUM 
ÀND HALF BROTHARUM BIDROGAR VPKÉMON
[Ottema p.215]
Zoodra er onder onze halfzusteren 
en halfbroederen bedriegers opkwamen

4 [202/28] Swarte Adel

THÀT ALLET FRIAS FOLK MOSTON FRJUNDA WERTHA. 
LIK SUSTAR ÀND BROTHAR TÁMED
[Ottema p.243]
dat al het Fryas volk vrienden moest worden, 
als zusters en broeders vereenigd [getemd]

= = =


enkelvoud

SUSTER - 2

meervoud

SUSTERUM - 1,3
SUSTAR - 4

each other, one another ~ EKKORUM, MÀNLIKÔTHERUM a.o.

each other, one another - english
einander - german
elkaar, elkander, malkander, mekaar - dutch (incl. slang and archaic)
hinanden - danish
varandra - swedish
hverandre - norwegian
hver öðrum - icelandic
l'un l'autre - french
el uno al otro - spanish
um ao outro - portuguese
altro - italian

"Naast elkaar komt ook mekaar voor (vooral, maar zeker niet uitsluitend, in België), dat een analoge ontwikkeling is uit malkaar < malkander < malc ander, met malc uit mnl. mallic < manlic ‘ieder’." 
(M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands)

EKKORUM, EKKÔRUM - 1 t/m 14, 20ab, 23
MÀNLIKÔTHERUM - 15 t/m 17, 22
MÀNLIKÔTHERA - 18, 19ab
MANLIKÔRUM - 20c
MALKORUM - 21

vrijwel gelijk, maar toch anders:
ALREK OTHERUM - 24 (ieder ander)

1 [002/18] Adela
HJA WÉRON MITH EKKORUM BY THÉRE HÉRD
[Ottema p.7]
zij waren met elkander bij den haard

2 [007/25] Lyda-Finda-Frya
HJA TICHTEGADON EKKORUM FON MÀM RA DÁD
[Ottema p.15]
Zij betichteden elkander van hunne moeders dood

3 [008/21] Lyda-Finda-Frya
EKKORUM SLOGON HJA VMB.ET MÀSTER.SKIP DÁD
[Ottema p.15]
elkander sloegen zij om het meesterschap dood

4 [033/13] Minno
DÁHWILA WI TO DVANDE SEND EKKORUM TO SKÁDANE
[Ottema p.49]
Terwijl wij bezig zijn elkander te schaden

5 [036/15] Minno
HI WIL THAT WI EKKORUM HELPA
[Ottema p.53]
hij wil, dat wij elkander helpen

6 [050/02] Àrge Tid
WALDA BÀRNADON THÉR.THRVCH ÀFTER EKKORUM
[Ottema p.71]
Wouden brandden daardoor achterelkander weg

7 [053/24] Wodin
AS THA JONGA KÀMPAR NW BI EKKORUM KÉMON
[Ottema p.75]
Toen nu de jonge krijgers bij elkander kwamen

8 [054/17] Wodin
SÁ HWERSA WI EKKÔRUM TO THA HÀLTE VRDVA
[Ottema p.77]
bijaldien wij elkander voor de helft vermoorden

9 [057/28] Tunis-Inka
AS ... THÁ SKÉDON THA FLÁTA FON EKKÔRUM
[Ottema p.81]
Toen ... scheidden de vloten van elkander

10 [087/01] Denamarka Vrleren
THÁ ... HLIP ALRIK THRVCH VR EKKORUM
[Ottema p.119]
Toen ... liep alles door elkander

11 [088/02] Adelbrost
THÉR THRVCH HÉDON HIA EKKÔRUM LÍAF KRÉJEN
[Ottema p.123]
daardoor hadden zij elkander lief gekregen

12 [112/29] Apollanja
THÀT LYDA.S FOLK ÀND THÀT FINDA.S.FOLK SKIL EKKORUM VRDELGJA
[Ottema p.155]
Het Lydasvolk en het Findasvolk zullen elkander verdelgen

13 [116/13] Frethorik
THA HUSA LÉIDE INTHRVCH EKKÔRUM
[Ottema p.159]
de huizen lagen door elkander

14 [140/22] Hellenja
WÉRHÉD IN STILNISE AMONG EKKORUM WARATH
[Ottema p.191]
de waarheid in stilte onder elkander bewaard

15 [144/15] Konered
THÀT HJA MOD HALDE ÀND MÀNLIKÔTHERUM HELPA WILLE
[Ottema p.197]
dat zij moed houden en elkanderen willen helpen

16 [147/26] Konered
THÀN STANDON HJA MÀNLIKÔTHERUM TRVLIK BÍ
[Ottema p.201]
dan stonden zij malkander getrouwelijk bij

17 [154/2] Konered
THRVCH SIN BIJELDA HÉDE.R FÉLO STÁTA
WITHER TO MANLIKÔTHERUM BROCHT

[Ottema p.209]
Door zijne bemoeijing had hij vele staten
weder tot malkander gebracht

18 [158/15] Gosa
TIL THJU HJA MÀNLIKÔTHERA HÉRMITH MACHTE KÀNBER MÁKJA
[Ottema p.215]
opdat zij elkander daarmede mochten kenbaar maken

19 [160/31] Gosa
THAT ALLE SLÁVONA FOLKAR MANLIKÔTHERA LIK ORA MÀNNISKA BISKOJA
ÀND THÀT HJA ... MÀNLIKÔTHERA AL SA LONG BIORLOGE ÀND BIKÀMPA MOTON

[Ottema p.217]
dat alle slavenvolken elkander als andere menschen beschouwen,
en dat zij ... elkander zoo lang moeten beoorlogen en bestrijden

20 [162/23] Gosas Raad
FANDON HJA ... SELIGA THÉR EKKORUM FRJUNDSKIP BÁRADON ...
HÉDON SVME SELIGA EKKORUM FRJUNDSKIP SWOREN.
ALSA LÉTON HJA ALRA MANNALIK TO MANLIKÔRUM KVMA.

[Ottema p.219]
Bevonden zij ... zoodanige, die elkander vriendschap toedroegen ...
Hadden sommige zoodanige elkander vriendschap gezworen,
dan lieten zij alle menschen bij elkander komen

21 [163/30] Ljudgert
LJUDA ... THÉR AN STILNISE BÍ MALKORUM KVMA
[Ottema p.221]
lieden die in stilte bij elkander komen

22 [209/21] Swarte Adel
THAT HJA SKOLDE MITH MANLIKÔTHERUM SKOLDUN TWISTA
OVIR.ET MÁSTERSKIP

[Ottema p.253]
dat zij met elkander zouden twisten
om het meesterschap

23 [209/26] Swarte Adel
THÁ KÉMON THA FORSTA THÉRA TWISK.LANDAR TO EKKÔRUM
[Ottema p.253]
Toen kwamen de vorsten der Twisklanders bij elkander

- - -

24 [159/18] Gosa
TIL HJU HJA HÉMLIK MACHTE SPRÉKA
IN AJENWARTHA FON ALREK OTHERUM
[Ottema p.217]

opdat zij heimelijk konden spreken 
in tegenwoordigheid van ieder ander
(Jensma heeft hier abusievelijk "elkaar", maar in de contekst is dat onzinnig.)