OKKE VAN SCHARL
IN LICHTER LEESBARE UITVOERING
(A more easy-to-read version of the Frisian Chronicle by Ocko Scarlensis)
 |
| Skarl in Friesland |
~ Beminde Lezer/
ik hebbe by onze Voorvaders beschreven gevonden/
dat na des Weerelds Scheppinge drie duizend en 't zeventig Jaar
hier aan Land zyn gekomen/
een zonderling groot/ ongeschikt/ en onbehelpelyk volk/
dat men Gyganten ofte Reuzen noemde/
die verjaagt waren uit het Eiland Albyon/
't welk men nu Engeland noemt.
En als zy ontrent de Noordzee aan Land kwamen/
hebben ze huizen/ woningen nog menschen daar gezien/
menende dierhalven dat het voor haar komste van niemand gevonden was/
door welken zy vrymoedelyk op 't Land getreden zyn/
om zo de Landen en gelegentheden te bezien/
daar ze terstond onverzienlyk
van een grote menigte van Wilde Luiden
besprongen/ aangegrepen/ en overrompelt zyn.
[p.2]
~ Zy Luiden zulks ziende/
vlugten spoedig weder Zeewaarts na hare Schepen/
alwaar ze nogtans in 't vlugten zommige uit den haren verloren hebben:
Dog haren Ankeren ligtende/
zyn weder in 't Zuidwest opgevaren/
en zyn alzo ten laatsten ontrent de uitgang van de Maze weder aangekomen/
daar ze een sterk Slot of Kasteel timmerden/
't welk zy Slavenburg noemden/
vermits zy haar zelven Slaven hieten/
en uit den Lande van Slavonien te komen af tekenden.
~ Lange na dezen zyn uit de Indische Landen
een grote menigte by Lotinge gedwongen te vertrekken/
vermits haar het Land niet alle kon voeden.
Over welken drie gebroeders/
met namen Friso, Saxo en Bruno
als Capiteinen van haren Princen geordineert en gestelt zyn.
Deze uitgelezene mannen die zeer jong/ stout/ en strydbaar waren/
dus vertrekkende/
zyn by den Groten Alexander, Koning van Macedonien/
in dienst gekomen/
die ze ook in al 'er trouwe te wille geweest zyn en dienden;
door welken hy ze ten laatsten in Azien/
tot een bescherminge van zyn overwonnen Land geordineert/
en gelegt heeft.
~ Niet te min Alexander is twee Jaren na dien overleden.
En vermits dezer Luiden strenge Regeringe/
zyn ze zeer hatig by den Azianen geweest;
zo dat ze na haars heeren overlyden ook spoedig moesten vertrekken.
Zorgende en wel ziende dat haar van den zelven Inwoonders anders eenig ongeval/
en perykel overkomen en geschieden mogte.
Want al te strenge regeringe gemeenlyk ongunst der Onderzaten/
en grote rebelligheid tegens haar behoorlyke Overheden mede brengt.
Begevende haar dierhalven in Schepen/
en zeilden weder met eenen goeden en gelukkigen Wind na Africa/
daar India/ haren Vaderland/ mede in/ en onder gelegen was.
~ Dog willende voldoen aan hare toegevallene Lotinge/
zyn na des Weerelds Scheppinge drie duizend zes hondert en 't zeventig Jaar
straks weder van daar getogen;
om zo te zoeken eenige Heeren/ Princen/ Plaatzen/ Landen of Heerlykheden/
by of in den welken zy konden leven/
en hare nootdruftige kost en onderhoudinge hebben.
Zyn alzo ten laatsten ontrent de Noordzee aangekomen/
daar te voren de voornoemde Gyganten/
als gehoort is/
ook geweest hadden.
En ziende daar Steden/ Dorpen/ Huizen/ nog Woningen staan/
vermoeden zy wel dat het wild/ woest/ en van niemand bewoont Lant was/
door welken zy vrymoedelyk uit hare Schepen gegaan en op 't Land getreden zyn/
daar ze niemand gehoort/ gezien/ nog gevonden hebben/
want de Wilden die daar geweest hadden/
waren voor dezen al weder vertrokken.
[p.3]
~ En doorziende het Land/
heeft haar den grond/ bodem/ en vrugtbaarheid van dien zeer wel behaagt.
Zo dat ze met malkander besloten/
en eenzamelyk veraccordeerden/
om daar te blyven en hen-lieden neder te slaan;
alzo dat ze met'er tyd hier en daar veel Huizen en Woonplaatzen timmerden/
het Land bouwden en vrugtbaar maakten/
zo dat ze zeer wel haar daar konden onderhouden en geneeren.
~ Byzonder hebben ze op een Rivier/
genoemt het Vlye,
die zyn uitgang in de Noordzee hadde/
zeer vele een grote Woningen gebouwt/
daar ze ook een schonen en zeer heerlyken Tempel maakten/
in welken zy haren voornaamsten en byzondersten Afgodt Stavo,
met grote eere en vercieringen stelden;
zy woonden en hielden deze plaatze langen tyd in.
Dog/
vermits deze gebroeders ten laatsten om de weidinge der Beesten/
en andere nootdruftige zaken/
al te met verschil/ tweedracht/ en zeer grote kwestie kregen/
zo heeft Friso met zyne Broeders willen Loten/
wie van haar-luiden daar zoude blyven/
op dat zo de andere mogten vertrekken.
Waar door liefde/ en eenigheid tusschen hare gebroeders mogte blyven:
zeggende/ dat hem dat voor 't beste en nutste geraden dogte.
Waar op d'andere antwoorden:
Dat zy zulks niet wilden doen/
maar waren bereid na zyn gelieven
(vermits zy de jongste waren)
te vertrekken;
dog met zulk een conditie en voorbedinginge/
dat ze met die vertrekkinge
geenzins in de Broederlyke liefde verscheiden en afgesneden zouden zyn/
't welk zy malkanderen goedwillig belooft en toegezeid hebben.
~ Na dezen hebben Saxo en Bruno van haren oudsten Broeder Friso afscheid genomen/
en zyn verre in 't oost opgetogen/
en hebben zig in Sassen by der Elve nedergeslagen/
niet verre van malkanderen/
daar ter dier tijd nog een groot hoek Lands wild/ woest/ en onbewoont lag/
dat Saxo na het naaste aanpalende Land
(of veel meer na hem zelven/ de plaatze die hy daar innam/ bebouwde en behuisde)
ook Saxen Land noemde.
Dog Bruno,
op dat 'er ook tusschen hem en Saxo zynen Broeder geen disordre zoude ryzen/
week met den zynen ter zyden af/
en begon daar ook op verscheiden plaatzen te timmeren/ en te bouwen.
Onder andere ook de stad Brunswyk/
die hy na zyn eigen name zo noemde/
uit dien oorzaak/
wyl hy die de jongste was/
woude hy zyn Broeders geerne plaatze geven/
ende van haar wyken/
want de Stad met den eersten niet Brunswyk/
maar Brunowykt genaamt was/
hoewel na verloop van tyd/
een weinig daar in verandert is.
~ Als dan Friso dit Land dus ingenomen/
vrugtbaar en allezins [p.4] met den zynen bewoont hadde/
heeft hy 't na hem zelven ook Friesland genoemt.
En hoe langer hoe meer met veel Huizen/ Dorpen en Woningen verciert;
heeft ook aan zyne Kinderen by zyn leven gepart en uitgedeelt/
daar hy ze Heeren overgezet en gestelt heeft.
~ Grunus,
wiens vader een Kindskind van den voornoemden Friso was/
en een Zoon van Gailo,
heeft Anno Creationis mundi drie duizend agt hondert en twintig/
in Friesland een Kasteel of Slot gebouwt/
juist anderhalf hondert Jaar voor de geboorte Christi/
en noemde het na hem zelven Grunenburg,
daar met 'er tyd vele Huizen/ en andere Woningen by getimmert en gebouwt zyn/
zo dat het ten laatsten een Dorp wierde/
het welk men na het Kasteel of Slot Gruninge noemde/
en lange na dezen met houten planken eerst bevestigt heeft.
~ In deze beschryvinge van Gruninga/
dat nu Groningen hiet/
hebben veel uitheemsche Schryvers/
of door onwetenheid of door kwade overschryvinge zeer gedwaalt/
die de Stad ouder/ als Friesland bewoont is geweest/ maken.
Of de bouwinge moeste voor de komste van Friso al weder uitgeroeid wezen/
en nu by deze tyd andermaal hermaakt zyn/
't welk men nogtans niet geloven kan/
vermits hy in zyn komste het Land woest en onbewoont gevonden heeft/
daar men wel uit merken kan/
dat ze namaals eerst moet gebouwt wezen.
~ frisius de jongste Zoon van Grunus,
diende lange den Prince van Tongeren/
was een wonderbaar/ onverzaagt en stoutmoedig Man/
kreeg Anno Creationis mundi 3958. des Princen van Stavorens Dogter.
~ Na dezen zyn de Huizen en Bewoningen gebouwt op de Riviere van 't Vlye/
daar ze haren principaalsten Afgodt Stavo eerden/
zeer grotelyk vermeerdert.
Zo dat het na de Scheppinge des Weerelds 3970. Jaar
('t welk was het eerste Jaar van de geboorte Christi)
tot een Stad gemaakt is/
want zy 't doen met diepe Graften/ hoge Wallen en Toornen hebben verzien:
Noemden ook deze nieuwe gemaakte Stad/
ter eeren des Hooggeeerden Afgodt Stavo/
Stavoren,
die ook de eerste en oudste Stad geweest is/
die Friesland gekregen heeft;
en is voort na dezen in al'er hoogheid verheven/ en opgeklommen.
~ Dit volk/
dat Friesland dus eerst ingenomen/ gebouwt/ en bewoont heeft/
was zeer wreed/ onrustig/ strydbaar/ en altyd genegen tot kryg/
die nimmermeer in vrede/ maar stadig in stryden en vegten ten agteren waren/
door welken het by kwam dat ze geen meer Steden in Friesland bouwden.
Byzonder dat ze dezen Hoog-geëerden plaatze van Stavo/
haren Hoog-geagten [p.5] Godt/
niet eer tot een Stad maakten/
't welk ook nu nog niet zoude hebben geschied/
en hadden ze door zonderlinge schikkinge Godts/
tegens zyne geboorte en toekomst niet in stilligheid geweest/
en haar met de gehele weereld van stryden onthouden.
~ En zo nu al de weereld van Keyzer Augusto beschreven/
en eenen zekeren Tribuit en Schattinge opgelegt wierde/
is onder allen dit Friesland
('t welk om zyn Strydbare daden beroemt was)
ook niet vergeten/
dat op zekeren somme den Keyzerryke Jaarlyks te geven/
ook deze tyd gezet is;
in welk gebruik en bezwaarnisse zy ook onderhouden en gebleven zyn/
zo lange en ter tyd toe/
dat zy namaals door hare zeer vrome daden/
en grote feiten van Wapenen/
die ze den Keyzer en zynen Ryke bewezen/
van Carolo Magno daar weder van ontslagen en bevryd zyn.
~ Anno een/
na de geboorte Christi zyn deze Friezen
(want zy haar niet lange in stilligheid konden begeven/
vermits haar onrustig herte dat tot alle Kryg en onrust genegen waar)
tot Stavoren/
door het gebod van haren Prince Azinga Ascon zeer sterk vergadert/
met welken hy in Betavien
('t welk nu Holland hiet)
getogen is/
daar hy dien volke zeer moeyelyk geweest/
en met Krygshandel zeer bezwaart heeft/
dog zelven zeer doodlyk met een Flitspyl geraakt zynde/
heeft hy zyn volk tot aftrekken/
en wederkeeren zeer sterkelyk vermaant/
die nogtans zeer daar over uit waren/
om het leet van haren Heere te wreken:
Dog ziende de flauwigheid van zyn kwetsuuren/
zyn hem te wille geweest/
niet min razende als grammelyk ontsteken zynde/
dat ze haars Princen aangedane leed/
en ongevalligheid mogten wreken.
~ Als Azinga Ascon nu weder t'huis kwam/
is hy van zyn volk op zyn Kasteel of Slot/
het welk ontrent op een half uur gaans op het Zuidoost van Stavoren lag/
zeer krank en zwak zynde/ gebragt/
daar hy een tyd lang te bedde heeft gelegen in zulken elendigheid/
dat men niet dan zyn dood/
en het afscheiden van deze weereld/
van hem dagelyks verwagtende waar.
Niet te min/
hy is door goede toezigt van zyne Meesters ten laatsten een weinig gebetert;
't welk als de Friezen vernamen/
zyn ze buiten weten van hem weder na den Bataviers getogen/
dien ze met zulken ernst bevogten en aangegrepen hebben/
dat ze uit den zelven over de vyf hondert versloegen/
dewelke haar niet min als vrome Krygsluiden den Friezen tegen stelden;
en ook ontrent drie hondert uit den zelven ombragten.
Nogtans vermits de Friezen zeer het leet van haren Prince begeerden te wreken/
zyn ze met zulken furie en razernie den Bataviers [p.6] aangevallen/
dat ze de zelve door dien op de vlugt kregen.
Na welken zy het Land met roof en brand zeer verwoesteden/
en trokken daar na met een goede buit wederom na huis;
't welk haar Heere horende/
heeft een grote vermakinge daar in gehad/
niet tegenstaande hy/
om het uittrekken van haar/
eerst zeer gestoort en vertoornt was.
~ Na dezen hebben de Bataviers met de Friezen eenen zeer vasten drie jarigen Vrede gemaakt/
om goede vriendschap en nabuurschap met malkanderen te houden/
't welk alles/ naar inhoud van dien/ zeer wel geobserveert wierde.
~ Diacorus Segon een zeer ervaren en dapper Krygsman/
heeft Kaarle Brabon, de tweede Hertog van Braband/ lange gedient;
zo dat hy meest zestien gehele Jaren diens Hof gevolgt/
en in veel Krygstogten/ zo wel zonder zynen Heere/ als met zynen Heere/ geweest is.
Niet tegenstaande dien/
heeft hy in 't afgewezen zyns Heeren allen handel zo uitgerigt/
dat hy tot allen tyden een groten lof en roem daar afgedragen/
en by yder een verworven en verkregen heeft.
~ In 't Jaar onzes Heeren vier/
heeft hy door lang bidden en aanstaan zeer zwaarlyk by zynen Heere afdankinge en verlof gekregen.
Want hy van zynen Heere en Neve Azinga Ascon zeer ernstelyk t'huis ontboden/ en verschreven was.
~ Willende nu reizen/
heeft de Hertog zyn bywezen en tegenwoordigheid nog agt dagen lang begeert/
in welke tyd hy open Hof voor allen Ridderschap gehouden heeft/
staande Segon,
zyn getrouwen Dienaar in 't begin van dien/
met grote solemniteit Ridder/
't welk hy door zonderlinge oorzaken tot dien dag to uitgestelt hadde/
heeft hem/
na de gehouden Feeste/
met grote geschenken eerbiedelyk na zynen Lande laten reizen/
en zeer hertelyk begeerende/
zo het mogelyk waar/
weder by hem te komen.
Midzomer in 't voorsz. Jaar van vier/
ontsprong op 't Zuidwest van den Berg/
die men het Rode Clif noemt/
omtrent tien treden daar van/
een vuurige vlamme/
drie dagen duurende/
uit der aarden/
en den vierden dag daar na kwam daar eenen groten Draak uit vliegen/
die zig zeer hoog in de lugt verhief/
tot een verschrikkinge van velen;
en na dat hy omtrent een half uur zig zo hoog in de lugt vertoont hadde/
is hy weder nedergedaalt/
vliegende in der aarde/
daar hy uit gekomen was/
en is daar na nooit weder gezien.
~ Hier na als men schreef na de geboorte onzes Heeren vijf/
is Azinga Ascon met grote Veirkragt na de Noordsche Landen getogen/
makende Diocarium, zynen Neve/
opperste Veldheer van 't [p.7] gehele Regiment/
heeft aan alle kanten in zyne doortogt grote schade bedreven:
Dog hy is ten laatsten van den Deenschen Koning weder te rugge gejaagt/
die hem ook onderschept hadde/
en zoude hem verslagen hebben/
had de vromigheid zyns Capiteins hem daar niet uit gereddet/
die door zyn vrezelyke slagen een verschrikkinge in het Deensche Krygsvolk bragte/
daar bleven niet boven de anderhalf hondert Mannen aan weder zyden.
~ Na dezen toog de Prince Ascon in het Zuid op/
dede daar zynen Neve de opperste Veldheer zeer grote daden/
door welken hy ten laatsten keerde na 't Land van Tongeren/
dat hy met roof en brand in den eersten aanvang zeer vernielde/
't welk hem Diocarius geerne belet en afgeraden hadde/
dog heeft zynen zin nog door smeken/
nog door geenderleye dingen konnen veranderen.
Zo dat hy ten laatsten van hem afscheid begeerde/
en paspoort van hem verkregen heeft/
is alzo weder met etlyke van zyne Knegten/
die hem in Friesland zouden geleiden/ afgetogen.
En na dat ze hem binnen de Limyten/
en Palen van Friesland gebragt hadden/
heeft hy ze wederom na het Leger van zynen Heere gezonden.
~ Kaarle; de voorsz. Hertog van Braband/
ziende des Princen Asconis stoute voornemen/
is zeer te onvreden en gestoort daar door geweest;/
nogtans om Diocarum zyns lieven en getrouwen Dienaars wille/
heeft hy hem gebeden/
en vermaant van zyn moetwillig voornemen af te staan/
en zyne Onderzaten met vrede te laten/
want Tongeren dier tyd onder zyn gebied mede was;
dog Ascon zulks veragtende/
is evenwel in zyn zin onveranderlyk gebleven.
't Welk ziende de Hertog/
heeft kragt van volk daar tegen geschikt/
die omtrent Ascons regement/
ook Leger geslagen hebben.
En na dat ze dus ettelyke dagen stil gelegen hadden/
is de Prince Ascon zelfs met twee voor den dag uitgereden/
om alle gelegentheid van haren Leger te verspieden/
't welk als zy 't door nauwe wagtneminge wys geworden zyn/
hebben hem onverziens besprongen/
die zig zeer vromelyk ter weer stelde/
want hy liever dood/ als levendig/
den Hertog overgelevert begeerde te wezen.
~ Ten laatsten als hy eenige doodlyke wonden gekregen hadde/
is hy voor dood nedergevallen/
na welken des Hertogs volk hem afgenomen/
en in haren Leger gebragt hebben;
't welk ziende de Friezen dat het met haren Heere dus verging/
hebben haar Leger weder opgebroken/
en zyn zonder iets meer te doen/
wederom t'Huis gekomen.
~ De Prince Ascon is weder tot hem zelven gekomen/
zeer [p.8] zwaarlyk beklagende zyn ongeval/
die spoedig daar na den Hertog overgelevert is/
die hem in zyn stout voornemen zeer strengelyk berispt heeft:
daar op hy anders niet geantwoord heeft/ dan/
doet met my/
na dat myn werken en daden dat wel verdient hebben/
want ik meer den dood/
als het leven begeere.
Daar op de Hertog zeide:
ons zoude zulks ook wel behagen/
en ontrieden ons Diocarus verdiensten en getrouwigheden zulks niet/
daarom dat gy tegens ons/
en onze Onderzaten mishandelt hebt/
zy hem in recompens en vergeldinge van zyn getrouwheden nu weder geschonken/
hoewel deze nog veels te klein zyn om by de zyne gerekent en geagt te worden;
na welken/
als hy nu weder begon te genezen/
de Hertog hem Diocarum zynen getrouwen vriend/
en liefsten dienaar weder toegezonden/
en t'huis geschikt heeft.
~ Na dezen/
als de Prince Ascon nu gants weder genezen was/
heeft hy zynen Neve Diocarum aan den Hertog van Braband gezonden/
dien hy grotelyks van zyne aangedane weldaden heeft laten bedanken/
hem met aller ootmoet voorts biddende dat'er voortaan een vaste/
langduurende vrede tusschen hun beiden gemaakt/
gesloten en onderhouden mogte worden/
als 't ook geschiede;
want de Hertog het des te liever consenteerde/
vermits het door zynen getrouwen Segon begeert en verzogt wierde/
die dog uit zyns Heeren name niet zoude mogen begeeren/
dat hem door zyn voorgaande getrouwigheid geweigert mogte werden/
en na dat'er grote giften aan weder zyden geschonken waren/
heeft de Hertog met verzekerde Brieven van 't voorgaande verzoek/
Diocarum weder na Friesland gezonden.
~ Hier na heeft'er grote vriendschap tusschen beide Heeren en Landschappen geweest/
en Azinga Ascon, de overste van Friesland/
is in 't elfste Jaar na de geboorte Christi overleden/
en uit deze Weereld gescheiden/
en heeft een zeer standvastig einde gehad/
betrouwende zynen Godt Stavo/
dien hy in groter eeren hield/
zoude hem tot in een beter Land over voeren/
daar hy vastelyk op vertrouwde.
Hy was een zeer goedertieren Heer over zyne Onderdanen/
waar door hy ook bemind by haar is geweest;
hy liet geen kinderen agter/
door welken de Friezen zynen Neve Segon tot haren Heere verkoren/
die ze ook wel geregeert heeft;
hy hield goede vrede met zyn Nabuuren/
zo dat Friesland van den Jare van zes-en-veertig geen verzoek/
of aanstoot van vyanden hadde.
En hy stierf in dat zelve Jaar
in 't negen-en't-zeventigste Jaar zyns Ouderdoms.
~ Alle de tyd zyn'er regeringe oeffende hy zyn volk tot den Krygshandel/
op dat wanneer haar zulks nodig was/
zy haar [p.9] als dan wisten daar mede te behelpen/
hy hielde ook tot dien einde zekere Plaatzen of Scholen op verscheiden oorden des Lands/
bezonder in de stad Stavoren/
daar inne de Jeugd drie reis 's weeks by malkanderen kwamen/
om zig in zodanigen handel/
en ook in alle Ridderlyke spelen te oeffenen/
want hy vreesde dat haar den langduurende vrede/
zulks in ongewoonte zoude brengen.
~ Dibbalt Segon,
zynen oudsten Zone is hem in de regeringe na gevolgt/
in 't uitgaan van 't Jaar zes-en-veertig/
hy was ook een stoutmoedig Man/
en in alle Ridderlyke spelen wel geoeffent;
in 't begin zyn'er regeringe
was'er eenen groten Hongersnood over Friesland/
en ook over de omleggende naastpalende Landen.
Nogtans zo veel hem mogelyk was/
heeft hy zorgvuldige wagt over zyne Onderdanen gedragen/
en aan alle oorden Schepen uitgezonden
om der Onderzaten noot te hulp te komen/
door welken hy zeer bemint/
en eenen groten lof by haar verworven heeft.
~ Deze Dibbalt,
vermits hy nu zeer van natuurs wegen tot Krygshandel geneigt was/
stelde Richoudt een uit zyne Dassalen/
om in zyn afwezen Friesland te regeren/
ende trok by Claudium den Roomschen Keizer/
dien hy in veel tochten ten dienste ende wille was/
keerde ten laatsten met grote eere rykelyk begaaft/
van den Keizer/
als men schreef na onzes Heeren geboorte een-en-vyftig/
weder na Friesland/
daar hy van zyne Onderdanen zeer blydelyk ontfangen wierde.
~ Anno agt-en-vyftig trok Dibbalt voorschreven Oostwaarts op/
daar hy overal de Inwoonders grote schade aandede.
Ten laatsten is hy na Duitsland gekeerd/
daar hy van 's gelyken alle dingen na hem verdorf/
door welken hy de wreedheid des volks grotelyks verwekte/
zo dat hy zyn gevaar voor oogen ziende/
te rugge geweken is/
in welk te rugge wyken hy over de agt hondert man verloor/
ende is ten laatsten zonder iets loffelyks te doen na Friesland gekeerd.
~ Hy heeft door deze voorschreven togt zeer veel vyanden verwekt/
zo dat hy Friesland niet in zulk een vrede als zynen Vader gehouden ende bewaart heeft/
ende vermits hy hier na in een langduurende ziekte viel/
hebben zyne Onderdanen veel aanstoots van de Oostersche en Noordsche Landen geleden/
daar hy zelfs de principaalste cause en oorzaak van is geweest.
~ Anno twee-en-zestig
verwekten de Oostersche Landen den Deenschen Koning tegens de Friezen/
die een grote magt van Volk in Friesland zond/
daar ze overal grote schade bedreven/
ende ten laatsten rykelyk weder na hare Landen keerden.
[p.10]
~ Van deze tyd af/
tot den Jare onzes Heeren agt-en-zestig/
deden de voornoemde Volkeren altemets spring-reizen in Friesland/
tot groot nadeel van de Inwoonderen/
waar door Dibbalt haar Heer nu weder in goede gezontheid zynde/
Anno negen-en-zestig
een grote Heirkragt van Volk by een vergaderde/
daar hy mede na Denemarken woude/
doch vermits 'er een onstuimige wind was/
zyn zyne Schepen zeer verdreven ende beschadigt/
zo dat die togt geen voortgang hadde.
~ Anno zeventig/
is 'er een Vrede tusschen de Deenen ende de Friezen gemaakt/
zes Jaren lang duurende/ waar over de Inwoonders zeer verblyd zyn geweest/
want zy in die tyd van niemand geen aanstoot en hadden/
zo dat het een gelukkige Vrede voor Friesland was.
~ Dibbalt,
hoe wel dat hy zeer tot onrust genegen was/
heeft hy hem nogtans tot den Jare 77. toe/
met geen ding bemoeid/
maar vredelyk zyne Onderdanen geregeert/
niet te min door het aanporren van zynen Veldhoofdman Tabbo,
is hy in het lest van 't voorsz. Jaar/
tegens den Sycambrens getogen/
die haar als dappere Krygsluiden verweerden/
zo dat Dibbalt over de vyf hondert Friezen daar liet/
en is weder te rugge uit haren Lande geslagen/
met grote bespottinge van den voorsz. Sycambrens/
't welk die goede Heer zo zeer ter harten nam/
dat hy daar door in een zware uitteerende krankte gevallen is/
aan welken hy in 't agtste Jaar daar na stierf/
ende wierde na Stavoren gevoerd/
ende aldaar zeer heerlyk begraven.
~ Tabbo,
zyn opperste Veldhoofdman/
is Anno 85.
weder tot een Heere van Friesland opgeworpen en verkoren/
deze was zeer tot Kryg en Oorlog genegen/
en als de Keizer Domitianus in Duitsland/
en principaallyk tegens den Catthen/
die men namaals Hessen noemde/
Oorlog voerde/
is hy den zelve bygetogen/
dien hy in veel togten te wille geweest en gedient heeft/
want het de Vorst en Keizer na zyn zin was/
die beide liever tyrannelyk/
als genadelyk met den overwonnen volken te werke gingen/
en haddet haar veel tyds niet afgeraden en belet geworden.
Hy was den Keizer altyd by/
tot dat men schreef na de geboorte Christi/
Anno 94.
want hy doen eens weder na zyn Land begeerde te reizen/
vermits hem gebootschapt was/
dat de Noordmannen zyn Landen zeer beroofden/
en verwoesten.
~ t'Huis komende/
waren ze al weder uit Friesland vertrokken/
dog hy heeft straks veel Schepen laten toemaken/
om met Heirkragt na de Noordsche Landen te trekken/
dog zyn togt en gelukte niet ten besten/
willende over land na de Deensche Landen toe/
en heeft daar ook weinig eere/
en nog min [p.11] voordeels behaalt/
want hoewel het een goed Krygsman was/
is het hem nogtans contrary en tegen geweest.
~ Na dezen heeft hy hem in stilligheid gegeven/
heeft niemand meer aangevogten/
en is ook van niemand meer aangevogten geweest/
en als hy 77 Jaren oud was geworden/
is hy Anno hondert negen-en-twintig/
daar na gestorven/
'er wierde by zyn tyden weinig zonderlings gebouwt/
want hy de meeste tyd met Krygshandel bezig was.
~ Na dezen hebben ze in't begin van den Jare hondert en dertig Asconium,
de Zoon van Tabbo,
weder in de regeringe in plaats zyns Vaders gekoren/
hy heeft hem geen Heere/
maar een Hertog van Friesland laten noemen;
hy was een zeer haastig Man/
die niet wel zyn toorne konde bedwingen/
was nogtans evenwel een goed Heer tegens zyne Onderzaten.
Daar wierden heel schone Huizen en Dorpen/
als Westerwierum niet verre van Friesland/
Dykshorne tusschen Almenum en ter Schelling/
en Westerbierum/
omtrent een half uur gaans Noordelyker/
by zynen tyde gebouwt/
want hy vast vrede tegens zyne Nabuuren hielt;
hy liet grote neerstigheid doen om het Land te bouwen/
en te verbeteren/
zo dat de Onderzaten onder zyn regeringe veel prospereerden:
en als'er eenig Oorlog in de omleggende Landen op handen was/
zond hy zyn Ambassaten/
en Gezanten om 't zelvige neder te leggen/
en te bestillen/
zo dat hy hem een groten naam daar door verworf/
hy wierde in de omleggende Landen
den alder vreedzaamsten Prince genoemt.
Want zo veel hy vermogt/
is altyd van hem belet
dat'er geen Oorlog by de Nabuuren tegens malkanderen aangenomen wierde;
alle zyne studien waren om het Land te verbeteren/
zyne geneugte in Jagen en Wildvang te hebben/
en boven al zyn Onderzaten in goede rust/
en vrede te onderhouden.
~ Onder dezes regeringe/
te weten Anno 155.
is by den Berg van 't Rode Clif den vuurigen Put weder opgebroken/
en brande zeer vreeslyk agt dagen lang/
zo dat het een grote verschikkinge by yder een maakte/
namentlyk by den genen die daar naast om gelegen waren.
Daar wierde grote neerstigheid gedaan om te weten wat het dog wezen mogte/
dog men heeft'er eigentlyk niet van konnen vernemen/
en na dat het zo agt dagen gebrand en zeer hoog gevlamt hadde/
en men nergens digt by konde komen/
zo is't van zelfs weder toegedaan;
men vermoede daar zoude een grote Sterfte of Pestilentie op volgen/
dog Stavo/
haar voornaamste Afgodt/
van dezen gevraagt zynde/
zeide: dat zulks niet was te vrezen/
want daar zoude na [p.12] langheid van tyd een zeer koude materie na volgen/
zo dat ze door des Afgodts antwoord gepaaid/
en weder getroost zyn geweest.
~ ~ ~
[LATER VOORT TE ZETTEN - to be continued]
For more see:
first post of this blog with more transliterated text from Scharlensis.
and:
PDF of the 1742 edition
