 |
| Juliana, queen of the Netherlands, US Congress, 3 April 1952 |
- (plechtig) spreken, het woord voeren, voordragen, verkondigen, benoemen, enz.
- speak (solemnly), declaim, proclaim, declare, recite, name, call, etc.
quethan - oldsaxon
queden, quedan, keden, koden - oldgerman
kwethan, queden - olddutch
cweðan, quethen, queden, (past tense:) quoth - oldenglish
quetha - oldfrisian
kveða - oldnorse (Edda: "oþinn qvaþ" - Odin spoke)
kväda - swedish (more modern: yttra, säga, tala, mäla, sjunga)
qiþan - gothic
On http://gtb.inl.nl (a.o.):
kwethan: zeggen, spreken, betekenen, luiden, voorschrijven, bespreken, zegenen
kwethen: goed, positief spreken; aardige dingen zeggen; begroeten
quedden: aanspreken, groeten
Oldfrisian dictionaries
Wiarda (1786)
ketha, keda - laden, vorladen, öffentlich bekannt machen, publiciren
vtkethen - aussprechen, auserkennen
kethen - der Ausspruch
urketha - öffentlich verkündigen
kester, kedde, keeder - ein Gerichtsdiener, der die Parteien vorladete, und die gerichtliche Befehle und Verordnungen kund oder bekannt machte
Hettema (1832)
ketha, keetje - dagvaarden, openlijk verkondigen
kethe - uitspraak
kether - een regter, die een vonnis uitspreekt
Richthofen (1840)
ketha, keda - künden, verkünden, ansagen
kethe, kede - die Kunde, das Verkünden
kethene - Verkündung, bekanntmachung
kethere - der Verkünder, eine Gerichtsperson
kethich, kettich - kundig
kethinge, kedinge - Bekanntmachung
Some related (similar) words in OLB:
SPRÉKA - to speak
SEZA, SEGA - to say
NÔMA - to name, call
AVBÉRA - to reveal
RÉDA - to advise, counsel, rede
verb: (numbers refer to the fragments below)
KÉTHA (spreken/ het woord voeren/ verkondigen) - 15,17,26
ÛTKÉTHA ( ,, ) - 44
(ÀNDE) KÉTH (en sprak/ verkondigde) - 1,5,11,12,16,18,21,23,27,34
(ÀND) KÉTHE ( ,, ) - 20,29,43
(ÀND) KÉTHA ( ,, ) - 41
(HI, HJU) KÉTH (spreekt/ openbaart) - 4
KÉTH (gebiedende wijs: verkondigt/ openbaart) - 24
(HJA HÀVE) KÉTH (gesproken/ verkondigd/ openbaard) - 19
(HJA) KÉTHON (spraken/ verkondigden/ beweerden) - 2,7,22,32,33,35,36,38ab,39
,, UT-/ ÛTKÉTHON ( ,, ) - 9,45
,, KÉTHON UT (,,/ verklaarden/ riepen uit) - 10
(IS) KÉTHEN (genoemd/ genaamd) - 13,31,40,42
(WÀRTH) KÉTHEN (verkondigd/ gesproken) - 37
(ORDÉL) UT TO KÉTHANDE (uit te spreken) - 3
UT TO KÉTHANE (verkondigend/ bewerend) - 6
TO KÉTHANDE ( ,, ) - 25,28
ÛT.E.KÉTH (uitgeroepen/ benoemd/ verklaard) - 14
ÛTEKÉTH (uitgesproken (v.e. klank)) - 30
noun:
WANKÉTHINGA (wanbeweringen, drogredenen, ?) - 8
combinations:
SPREK/ SPRÉK (ÀNDE) KÉTH - 16,21,27,34
LÉR (ÀND) KÉTH - 24
always and everywhere:
(KÉTHE) ALLER.WÉIKES - 6,7,25,33,44,45
(KÉTHE) WR.AL ÀND ALLER.WÉIKES - 26
(KÉTHE) ALLERWÉIKES ÀND TO ALRAMÀNNALIK - 38a
(KÉTHE) AL.OMME - 29
(KÉTHE) VPPA ALLE MARKUM ÀND BINNA ALLE MÉIDUM - 43
IMMER (TO KÉTHANDE) - 28
Expression: "she opened her lips and spoke"
HJU ÉPENDE HJRA WÉRA ÀNDE KÉTH - 11,18,23
~ ~ ~ ~ ~ ~
Fragments with translations by Ottema and Sandbach (the latter sometimes being very liberal); these show how the word often got lost in translation (examples in purple):
1 [001/16]
THA TO THA LESTA FRÉGE ÁDELA THÀT WIRD. ÀNDE KÉTH
[O-S p.5]
Toen ten laatste vroeg Adela het woord, en sprak
Thereupon Adele, demanded to be heard ['asked (for) the word'], and said
2 [003/09]
THÁ KLIVADON HJA THA HÉRTOGA ÀND ÉTHELINGA AN BORD ÀND KÉTHON
[O-S p.7]
klampten zij de Hertogen en Edelingen aan boord en zeiden
they persuaded the dukes and nobles
3 [033/01]
NÉI THISSE ÉWA ACHAT THA RJUCHTERA HJARA ORDÉL UT TO KÉTHANDE
[O-S p.49]
Naar deze wetten behooren de rechteren hun oordeel uit te spreken
The judges must pronounce their decisions according to these laws
4 [033/04]
THÉR ORDÉLTH MÀN NÉI THA SIN THÉR WR.ALDA.S GÁST AN VS KÉTH
[O-S p.49]
daar oordeelt men naar den zin, dien Wraldas geest in ons spreekt
where judgment shall be pronounced in accordance with
the inspiration of Wr-alda's spirit
5 [037/11]
THÁ STAND HEL.LÉNJA VP FON HIRA SÉTEL ÀNDE KÉTH
[O-S p.55]
Toen stond Hellenia op van haren zetel en sprak
Then Hellenia stood up and said
6 [037/30]
GVNGON HJA ALLERWÉIKE.S. [...] UT TO KÉTHANE
[O-S p.55]
gingen zij allerwegen [...] uitroepen
they went all about [...] proclaiming
7 [038/10]
HJA KÉTHON ALLERWÉIKES RÉDJÉVINGA
[O-S p.55]
zij verkondigden [-] allerwegen raadgevingen
they announced [-] advice ['allways'; everywhere]
8 [038/15]
THRVCH WANKÉTHINGA WISTON HJA ALLE TO WISA ÀND TO VRBRUDA
[O-S p.55]
door
and spread them around
[with fallacies they were able to prove and distort them all (i.e. all laws)]
9 [038/28]
HJARA MVLA WÉRON NAVT OWERS AS THA HROPAR.
HWÉRTHRVCH THA PRESTERA HJARA GÉRTA UTKÉTHON
[O-S p.57]
hare monden waren niet anders dan de roepers,
waardoor de priesters hunne begeerten uitspraken
was but the repetition of the behests of the priests
10 [039/01]
THA PRESTERA [...] KÉTHON VS BY RA FOLK AS VNFRÁNA UT
[O-S p.57]
de priesters [...] kreten ons bij het volk als onheilig uit
the priests [...] accused us before the people of being unholy
11 [064/08]
THA [...] ÉPENDE HJU HIRA WÉRA ÀND KÉTH
[O-S p.91]
Toen [...] opende zij hare lippen en sprak
When [...] she opened her lips and said
12 [067/18]
NV KÉM KÀLTA ÀNDE KÉTH
[O-S p.95]
nu kwam Kalta en sprak
now came Kalta and said
13 [070/06]
THAT LAND [...] THAT THRVCH THA INHÉMAR ATTIKA IS KÉTHEN
[O-S p.99]
dat land [...] dat door de inwoners Attika genoemd is
the country which is called by the inhabitants Attica
14 [072/10]
HÀVON HJA HEL.LÉNJA TO.NE GODENE ÛT.E.KÉTH
[O-S p.101]
hebben zij Hellenia tot eene Godin uitgeroepen
they deified Hellenia
15 [079/04]
THÉR SKIL EN SÉ.MOMMA KÉTHA
[O-S p.109]
daar zal een zeegedrocht spreken
there is a sea-monster going to speak
16 [079/19]
HJA SPREK ÀNDE KÉTH
[O-S p.111]
zij sprak zeggende
She said
17 [081/23]
THA SA HVAM SA THÉR VR KÉTHA WILDE
[O-S p.113]
Doch zoodra iemand daarover spreken wilde
but if any one attempted to speak about it
18 [083/18]
TO LÔNGA LESTA ÉPENDE HJU HJRA WÉRA ÀNDE KÉTH
[O-S p.115]
Ten langen laatste opende zij hare lippen, en sprak
but at last she opened her lips, and said
19 [083/31]
HWAT HJA KÉTH HÀVE
[O-S p.115]
wat zij verkondigd hebben
what they have proclaimed
20 [084/30]
FRÁNA [...] SACH IM STAR AN ÀND KÉTHE
[O-S p.117]
Frana [...] zag hem strak aan en sprak
Frana [...] stared at him, and said
21 [088/12]
SÁ SPREK ÀND KÉTH ADELA
[O-S p.123]
Zoo sprak en redeneerde Adela
Thus spoke and reasoned Adela
22 [089/08]
SKÉDER EN SÉKE THÉR FÉLON STÁTHA TROF
ÀND HÉDE MÀN THJU RÉD ÉNER FÁM IN WNNEN
SÁ KÉTHON ALLE ÔTHERA THAT HJU SPROKEN HÉDE
TO FÉRE FON HJRA ÀJNE STÁT.
[O-S p.125]
Geschiedde er eene zaak, die vele staten betrof,
en had men de raad van eene maagd ingewonnen,
dan riepen [beweerden] alle andere, dat zij gesproken had
ten voordeele van haar eigen staat.
If any case happened which concerned several states,
and one maid had been consulted,
the rest all exclaimed that she had spoken
only in the interest of her own state.
23 [091/27]
THA [...] ÉPENDE HJU HJRA FALXA WÉRA ANDE KÉTH
[O-S p.127]
Toen [...] opende zij hare valsche lippen en sprak
When [...] she opened her false lips and said
24 [098/06]
LÉR ÀND KÉTH TO THA FOLKUM
[O-S p.137]
Leer en verkondig aan de volken
Learn and announce to the people
25 [100/24]
SA HÀVON HJA [...] FALXA DROCHTNE.ESKÉPEN.
TO KÉTHANDE ALLER WÉIKES
THÀT THISSA DROCHTNE WRALDA ESKÉPEN HÀVE.
[O-S p.139]
zoo hebben [...] valsche goden geschapen,
en verkondigen allerwege
dat deze afgoden de wereld geschapen hebben
they proclaim [...] false gods,
and declare everywhere
that these idols created the world
26 [103/03]
SÁ WILLATH WY KÉTHA WR.AL ÀND ALLER.WÉIKES
[O-S p.143]
zoo willen wij verkondigen overal en allerwege
we proclaim everywhere
27 [104/05]
FORTH SPRÉK HJU ÀNDE KÉTH
[O-S p.143]
Verder sprak zij en zeide
She continued
28 [114/11]
IN VSA BÛRT STROMPELE EN ÔLD.FÁMKE
[...] IMMER TO KÉTHANDE VR ÀRGE TID
[O-S p.157]
In onze buurt strompelde een oud vrouwtje
[...] altijd roepende over de booze tijd
In our neighbourhood a little old woman tottered
[...] always calling out about the bad times
29 [131/05]
THJU FÁM KÉTHE AL OMME
[O-S p.179]
eene maagd, die alom uitriep [die fám verkondigde alom]
one maiden who cried everywhere [that maiden proclaimed everywhere]
30 [132/20]
HWÉRI NAVT NÉSA MOT WÀRTH ER ÛTEKÉTH
[O-S p.181]
waar die niet wezen moet, wordt zij uitgesproken
and put [pronounce] it where it ought not to be
31 [136/12]
EN DEL THÉR IS KÉTHEN KASAMÍR
[O-S p.185]
eene vlakte die geheeten is Kasamyr
a plain called Kasamyr
32 [138/22]
SINA FRIUNDA WÁRADON SINE LÉRE
ÀND KÉTHON HWÉR ET ÁRON FVNDE
[O-S p.189]
zijne vrienden bewaarden zijne leer
en verkondigden die, waar zij ooren vond
his friends preserved his teaching,
and spread it wherever they found listeners [ears]
33 [139/17]
SÁ KÉTHON HJA ALLERWÉIKES
[O-S p.189]
verkondigden zij allerwegen
they announced everywhere
34 [145/12]
SPREK.I ÀNDE KÉTH
[O-S p.197]
sprak hij en zeide
he said
35 [152/02]
THÉRVMBE NE KÉTHON HJA NÉN GOD FON HIM[O-S p.205]
daarom spraken zij geen goed van hem
therefore they said no good of him
36 [152/11]
FORTH KÉTHON HJA
[O-S p.207]
Verder spraken zij
Further they said
37 [152/27]
ALDULKERA TÁLUM WÀRTH THRVCH THA JONGA FÁMNA KÉTHEN
[O-S p.207]
Al zulke praatjes werden door de jonge maagden gehouden [verkondigd]
All such nonsense the young maidens talked
38 [152/30]
HJA KÉTHON ALLERWÉIKES ÀND TO ALRAMÀNNALIK. FRISO KÉTHON HJA ...[O-S p.207]
Zij spraken allerwegen en tot iedereen: Friso, zoo spraken zij, ...
They said always and to every one: Friso ...
39 [154/08]
THA JONGA FÁMNA KÉTHON SINA LOVE (* zie onderaan)
[O-S p.209]
de jonge maagden spraken zijn lof
the young maidens spoke in his praise
40 [155/14]
FONUT.ÉRE STÁTHA THÉR IS KÉTHEN SVÔBA.LÁND
[O-S p.209]
uit de staat die genoemd is Suobaland
from the state of [that is called] Suobaland
41 [196/22]
GVNG.ER VPPEN VPSTAL STONDA. ÀND KÉTHA HLÛD
[O-S p.237]
ging hij op een gestoelte staan en sprak luidde
he mounted a throne and spoke aloud
42 [200/22]
THÉRE BURCH THÉR IS KÉTHEN KÉRENÀK
[O-S p.241]
de burgt, die geheeten is Kerenak
the citadel, which is called Kerenac
43 [202/25]
THES DÉIS KÉTHE HJU VPPA ALLE MARKUM
ÀND BINNA ALLE MÉIDUM
[O-S p.243]
bij dag sprak zij op alle markten
en in alle gezelschappen
by day she made speeches in all the markets
and in all the assemblies
44 [204/08]
FORTH GVNG HJU [...] ALLERWÉIKES THÀT SELVA ÛTKÉTHA
[O-S p.245]
Voorts ging zij [...] om allerwege dat zelfde te verkondigen
She proceeded [...] in order always to repeat [proclaim] the same thing
45 [205/28]
PRONT.LIK GVNG TO ÀND SAND
ALLERWÉIKES BODON THÉR ÛTKÉTHON
[O-S p.247]
Prontlik ging heen en zond
allerwege boden, die verkondigden
Prontlik sent out
messengers in all directions, who proclaimed
~ ~ ~ ~ ~ ~
* The combination love/ lof quethan is well known from medieval texts, for example:
So sal ic Louan quithan namin thinin an uuerolt uuerldis that ik geue geheita mina fan dage an dage. (Nederrijn 10th century, copy ca. 1600)
Al ertha bede thi in singe thi, lof quethe namin thinin. (Nederrijn 10th century, copy 18th century)
~ ~ ~ ~ ~ ~
Note: in the Westfrisian dictionary by Jan Pannekeet (1984):
kweeste - Wijze van vrijen die vooral in Noord-Holland in gebruik is geweest. De vrijer kwam 's avonds of 's nachts, terwijl deuren en vensters open stonden, op het bed van het meisje zitten of liggen. Het woord zou lett. 'praten' betekenen [...]This way of testing lovers also existed in German Eastfriesland, as I know from this song in the Eastfrisian dialect:
